Feira de abril

A rebelde conciencia da nosa Rosalía de Castro reparou na transcendencia para o país dalgúns comportamentos sociais. En 1866, por exemplo, publicaba no Almanaque de Soto Freire (Lugo) o retrato dun tipo frecuente, "O Cadiceño", o emigrante que retorna desfigurado cultural e lingüisticamente. Supostamente enriquecido, provoca admiración e hipnotismo mimético nos seus compatriotas: desprezo polo galego, discurso acastrapado, acenos e indumentaria andaluza, menosprezo de usos e costumes propios e gabanza dos alleos. Estes efectos da nosa emigración á Arxentina, Cuba, Uruguai ou a Cádiz e Madrid, reforzaron aínda máis a política cultural e lingüística do Estado na Galiza. Corridas de touros e canción e baile "andaluces" foron os instrumentos empregados desde fins do século XIX para inxectar mímese e alienación cultural en masas desprotexidas. La Bella Otero, no campo artístico, foi un produto autóctono, para consumo cosmopolita, desta dialéctica cultural, coa debida ocultación das súas orixes. Valle-Inclán, especificamente nas súas "Divinas Palabras", quixo mostrar a deformación do pobo galego, das súas clases populares, por este proceso de colonización: a admiración paifoca a distancia polo alleo e incomprensíbel. Manipulado pola Igrexa, con ausencia de clases dirixentes e cun xogo económico oportunista en proveito de cucos estranxeiros ou estranxeirizantes, o resultado é a deformación, a burla e a ausencia de futuro. Podemos evocar o Castelao debuxante, ironizando sobre o choque das corridas de touros coa mentalidade popular galega, cando apresenta un labrego matinando perante un cartel anunciante dunha corrida en Santiago: "Lástema de bois!". Nembargantes somos sabedores da insistencia en introducir e espallar as corridas na Galiza, desde Celanova á Coruña, pasando por Sarria ou Pontevedra. Non ocultan os galegos á española, con domicilio práctico en Sevilla ou Madrid, por exemplo, en expresar a súa rendida admiración pola "festa nacional" cando acoden no verán á praza de Pontevedra desde o seu privativo descanso en Sanxenxo.
De neno vivín, desconcertado e alleo, abafado radiofonicamente por Antonio Molina, de mozo por Manolo Escobar, e xa adulto pola Pantoja. Albisco que hoxe, rebumbio mediático atordoador, para públicos máis sofisticados está La Niña Pastori ou El Cigala. A audiencia popular de Luar consume, entusiasta, a gran tradición pseudo-folclórica españolista. Certo que non xurdiu outra Bella Otero, pero produciuse o reparo redentor de escoitarmos, nada menos que no Parlamento Galego, o himno da nación, en versión flamenca!!. Isto si que é apertura, simpatía polo próximo e internacionalismo. Por certo, debían reparar os que tanto falan de feísmo arquitectónico que, en grande maneira, o estragado, o desfigurado, o inadaptado ao medio, provén da imitación, da falla de auto-estima. O Cadiceño rosaliano tamén aspiraba a "poner mi casa a estilo de Cais".
Esta forma de ser galegos, tan intimamente vinculada á españolidade, á españolización, foi sempre impulsada con consecuencias negativas para o país. Os activadores desta minusvaloración ou desprezo aparecen como triunfantes fóra. Teñen tal amor pola terriña que, normalmente, non deixan de expresar a última vontade de viren morrer nela ou, cando menos, deixar ordenado que nos devolvan o cadáver (a "mortadela"), que, como se sabe, devén putrefacto. As súas esencias perviven para boato e admiración do pobo. Estou por asegurar que directa ou indirectamente detrás da festa da que a continuación informamos, hai algún preclaro fillo ou veraneante na parroquia, con enderezo fiscal en Madrid ou Sevilla, é un dicir. Noticia de prensa (Diario de Ferrol, 26-04-2009): titular, "Covas tamén baila sevillanas". Información: "desde a entidade veciñal de Covas miran tamén cara a outras latitudes. Así que onte foron de feira, pero da de Abril, con carruaxes, farolas, acento andaluz, pescaíto frito, xamón, manzanilla e música e farra durante horas". Estes entusiastas seguramente considerarían un exceso fundamentalista, identitario, contrario á liberdade, unha inasumíbel imposición, que un día das festas parroquiais for dedicado á música galega ou en galego.
Rosalía falaba de que os cadiceños inspiraban nos que os ouvían o desprezo polo país, e ansias de gañar cartos a costa da dignidade. Padecemos un problema de anestesia da dignidade colectiva, sen que nos beneficie economicamente. Pode estrañar ou sorprender que, con este panorama, unha Enciclopedia como a Británica, distante, cosmopolita e imperial, ofreza a información que ofrece sobre Galiza?