O Nacionalismo Galego

Pensemos con serenidade e subliñemos a evidencia en de especial confusión e crise. Ninguén máis necesitado de facelo que as sociedades, os pobos, en condicións de marxinalidade ou de anormalidade. No seu seo, os colectivos que se esforzan por rectificar a historia para lograren que o seu país teña unha existencia normal. Que outra cousa é o nacionalismo estrito senso, en particular o galego? Velaí o único instrumento político xenuíno, propio, criado desde un pensamento e para unha práctica focados na realidade da Galiza. Pode ter acertos ou erros, pero é o único ao servizo do país, porque é o único que acredita na súa existencia como suxeito con dereitos políticos. O seu empeño consiste en expresar a vontade de ser como pobo, como nación, como sociedade diferenciada, e por iso necesitada dunha dialéctica política de seu. O potencial do movemento nacionalista galego é enorme, por máis que o seu desenvolvemento estea condicionado polo contexto no que Galiza está inserida, polo acerto das súas estratexias e tácticas e polas dos seus poderosos inimigos, inflexíbeis na defensa do statu quo. Sería bo que os nacionalistas galegos tivésemos presente que a existencia do nacionalismo depende dunha necesidade obxectiva, pero tamén dunha forte dose de vontade ou de voluntarismo fronte a un proceso destrutivo, aniquilador. Xoga como unha forza antitética ao modelo económico-social e político-cultural hoxe dominante (capitalismo globalizador), pero non todas as antíteses deste modelo lle son favorábeis. Por suposto, os feitos demostran que non cabe dentro del.

Contamos cunha poderosa e valiosa tradición histórica nacionalista na Galiza. Porén levou moito tempo conseguir que o nacionalismo fose relevante no terreo organizativo, social e político. Dáse o paradoxo de, seguramente, sermos unha das nacións europeas sen Estado con máis abondosas e valiosas contribucións no terreo do pensamento nacionalista e, por suposto, no eido literario, sen que sexamos a que expresa unha consciencia ou vontade nacional máis notoria. Pero non cabe dúbida de que esta tradición axudou, e axuda, a compensar as fraxilidades na transmisión social e xeracional do nacionalismo, derivadas da incidencia de avatares violentos e represivos de orixe externa, e a informar, a descubrir o rostro real do país, a súa existencia diferenciada, negada na información e na formación oficiais. Canto non fixo o Sempre en Galiza, descuberto polas xeracións de posguerra, para a restauración do nacionalismo após a desaparición que representou o alzamento militar e a guerra? Existen moitas análises e alternativas desta tradición aínda vixentes, porque xurdiron xustamente na fase inicial da expansión do capitalismo imperialista que se manifestou conflitivamente na primeira grande guerra mundial (1914-1918). Non por casualidade As Irmandades da Fala xorden en 1916 e o Manifesto Nacionalista de Lugo é de 1918. Os principios e unha parte do actual programa do BNG remiten a este Manifesto e tamén ao PG de 1931. Simplemente, responden a unha interpretación pacifista e anti-imperialista do mundo e a unha opción a prol da "autonomía integral" ou soberanía das nacións sen Estado, coa opción dunha formulación republicana-confederal, consoante co exercicio do dereito de autodeterminación.

Desde logo, o nacionalismo galego tradicional, actuante socialmente e comprometido politicamente desde 1918, non foi nunca anti-marxista, mesmo contou con membros adheridos a este pensamento. Algúns podían refugar a aplicación dogmática das análises marxistas, en versión socialista ou comunista española, á realidade galega, por inadecuadas. Os menos, e co tempo encapsulados no escapismo culturalista, puideron ser abertamente hostís a calquera ideario que contase coa división da sociedade en clases e optase polo socialismo. Pode gustar ou non, pero houbo sempre como dominante na tradición nacionalista, xa desde Rosalía, unha crítica do capitalismo reinante, do concreto, precisamente por inseparábel da xerarquía imperial e da inxustiza social. Non pode resultar estraño que, a altura dos anos 1960, esta tradición anti-capitalista se encarnase en análises marxistas xenuínos, acordes aos de moitas colonias do terceiro mundo, para restaurar un nacionalismo capaz de actuar socialmente na Galiza. Por certo, foi esta encarnación a que máis batallou, durante a transición, contra o sucursalismo político da esquerda española "comunista", a prol da nosa auto-organización como pobo. Cómpre non esquecelo