Caderno Xeral

Os cristiáns da Galiza contan desde hai un días cun novo pecado: o de limitación lingüística, pecado de validez só local mentres o Sr.Vázquez, Don Francisco, grande pecador nesta materia, non o comunique ao Vaticano. A mentora desta nova falta é Dona Pilar Farjas, Conselleira de Sanidade, que acaba de o incluír no catálogo de pecados: "Es pecado limitar el uso de un elemento de comunicación como la lengua" parece ser que dixo como participante na Semana de Teoloxía e Pastoral que organiza cada ano a Fundación Fogar Santa Margarita, na Coruña, onde tamén defendeu o seu compromiso cristián e a súa convicción de que a actuación política debe vivirse desde a fe.

Creo entender que se está a referir á lingua española e á hipotética limitación de usos que sofre na Galiza mais non vou pecar de mal pensado e aceitarei que tamén inclúe a limitación de usos que o galego sofre e mesmo recoñece, farisaicamente, o Partido Popular.

Consecuente co seu pensamento, debería evitar rodearse de pecadores e falar co Conselleiro de Educación para lle dicir que é pecado ignorar que o Decreto 124/2007, do 28 de xuño, polo que se regula o uso e a promoción do galego no sistema educativo está aínda vixente por máis que lle pese e é polo tanto unha norma que se debe cumprir, con independencia de que o goberno teña intención de o derrogar. Non cumprilo, na norma civil, chámase delito e é sancionábel, mais acepto que lle chame pecado e lle impoña unha penitencia ao Sr. Vázquez, Don Jesús. Tamén lle podería dicir que dilapidar diñeiro publico en cambios de logos para poñer a galiña da pluma azul antes que o ovo dunhas escolas infantís de calidade é pecado, por non dicir malversación.

Dona Pilar, que anima os cristiáns, supoño que se poderá estender a todos os cidadáns e cidadás sexan de outras crenzas ou de ningunha, a reflexionar sobre as repercusións morais das accións dos gobernantes debería falar co goberno en pleno, e en especial co seu Presidente, para lle explicar que é inmoral contribuír desde o Goberno a dividir a sociedade desenvolvendo políticas apoiadas en mentiras, ou en ideas falsas en nome da liberdade individual duns poucos (quen non lembra a idea da imposición lingüística?).
"Somos la presencia viva de Jesús en la sociedad", proclamou Farjas; “Eu non vin para chamar os xustos, senón os pecadores” dixo Xesús Cristo nun encontro con publicanos e fariseos. Ao mellor o Goberno galego inspira a acción de goberno nesta idea para chegar ao ceo, a un ceo sen un sistema público de ben estar social; sen lexislación en materia lingüística no ensino; no que Galiza non poida beneficiarse das súas propias fontes de enerxía; no que non poidamos ser donos da nosa produción agrícola; no que non teñamos o control sobre os nosos recursos enerxéticos, paisaxísticos, económicos, culturais. Ao ceo dun país asimilado, aínda que para iso millares de galegos e galegas permanezamos no purgatorio, agora que Ratzinger fechou o limbo dos xustos. Pero temos esperanza e non renunciamos a alcanzar a gloria, a gloria de vernos libres dun goberno teocrático que actúa e lexisla contra a propia razón de ser de Galiza.

17 de agosto de 1936 un pelotón militar fusila a Alexandre Bóveda, 12 de agosto de 1975 a policía asasina a Moncho Reboiras. Curiosamente estes feitos coinciden co inicio e o fin da longa noite de pedra que supuxo o réxime franquista, si cando foi fusilado Alexandre Bóveda había un mes xusto do levantamento fascista contra a II República Española Moncho Reboiras caeu en Ferrol só tres meses antes da morte do ditador.

O nacionalismo galego como todos os anos lembrou hai uns días a ambos mártires e non me corresponde a min facer un panexírico deles, nin tampouco son practicante dese deporte que consiste en teorizar sobre que tería acontecido si Bóveda ou Reboiras non tiveran sido asasinados; deixo eses exercicios para quen disfrutan dando leccións de estratexia diante dun café ou dun cubata mentres o país pelexa polo seu futuro.

Bóveda e Reboiras eran nacionalistas e ollando con atención as súas vidas atopámonos con dúas persoas asasinadas cunha diferenza de 39 anos que poden unirse perfectamente ao nacionalismo de hoxe. Tiñan en común o interese polo estudo e a formación, a elaboración de alternativas; e compartían a preocupación por converter o nacionalismo nun movemento de masas. O traballo como Secretario de Organización do Partido Galeguista, a creación dos primeiros xermes sindicais que deron lugar ao Sindicato Obreiro Galego, as propostas para unha organización fiscal e financieira propia, o pulo pola creación da Fronte Cultural, son só algúns exemplos da preocupación que tiñan por conxugar teoría e acción.

Hoxe estamos nun momento complexo cunha forte ofensiva da dereita e do españolismo, nun marco estatal e europeo pouco propicio marcado pola desgaleguización e aculturización que camiñan baixo o manto dunha moderna globalización que supostamente nos iguala a todos, o individualismo vendido coa cantinela "non te movas, para que te vas meter en líos se a fin de contas todos son iguais", e tamén porque non dicilo a desmobilización e o pesimismo de parte da nosa base social despois duns resultados electorais que nos fixeron perder o importante instrumento que supoñía a presenza do nacionalismo en áreas importantes do goberno galego.

Volta estar á orde do día o debate sobre cara onde debe ir o nacionalismo; e compre aprender do camiño andado fuxindo dos cantos de serea, xa sexan os que nos din que a alternativa está en soltar lastre para podermos facer o camiño máis rápido ou os que recomendan converternos nos gardiáns do tarro das esencias salvagardándoo de contaminacións. Ambos respostan aos intereses do inimigo, os primeiros á hora da verdade queren que renunciemos á defensa dos nosos principios, ao idioma, ao compromiso coas clases populares, á nación, para homologarnos e formar parte do sistema; e os outros buscan converternos en secta alonxándonos do pobo. Na historia do nacionalismo houbo alternativas "lights" que non cuestionaban o sistema e tamén alternativas "puras" sen incidencia na sociedade; e pese a que nalgúns momentos unhas e outras crearon espellismos a realidade amosou que eran camiños sen saída.

Todo bon estratega sabe que unha das súas funcións é observar atentamente aos adversarios e iso debemos facer nós co PP, observalo e analisar os seus movementos; ao facelo decatarémonos de que nas súas actuacións non hai casualidades, se na súa acción de goberno destacan as medidas contra o noso idioma, o desmantelamento das galescolas, a paralización do concurso eólico, os ataques ao sindicalismo nacionalista en Caramelo, o silenzo no debate sobre a absorción das caixas galegas, a pasividade diante do novo sistema de financiamento das CC.AA.?, é porque teñen moi claro que actuar de xeito contrario sería darlle bazas ao nacionalismo.

Bóveda e Reboiras actuaron en contextos complexos con decisión, entrega e convición, analisando cada un a súa realidade e deseñando propostas teóricas e organizativas; unhas propostas que en moitos aspectos seguen a estar vixentes.

E nós hoxe tamén debemos conxugar teoría e acción; a loita polo idioma e os nosos sinais de identidade son continuación da fronte cultural, un novo sistema de financiamento e unha lei de caixas son ferramentas para unha economía propia, un BNG activo disposto a pelexar por un futuro de Galiza comprometido coas maiorías sociais e reivindicativo; son froitos da mesma árbore que traballaron Alexandre e Moncho. Unha árbore que sempre precisou, e sempre precisará de compromiso e esforzo, dado que ao nacionalismo galego nada lle foi regalado

É curiosa a tendencia dos nosos círculos intelectuais ao silencio cando se producen actuacións chamativas por negativas, protagonizadas pola Xunta coa cumpricidade e conivencia dalgún sector do stablihsment cultural. Este ano, precisamente, divagouse algo sobre o que era o piñeirismo, as súas pegadas e secuelas. Vimos, xustamente hai dous días, de comprobar na prática no que consistía e consiste. A única realidade respeitábel, a única normalidade e universalidade están na democracia existente, co seu benemérito bipartidismo. A nosa lingua e cultura deben adaptárense aos lindes da permisividade e tolerancia que, no marco, nos dispensen. Tanto ten que sexa tan estreito que nos esgane? O caso é figurar?. Quizais non debese estrañarme a decisión de dona Kristina Berg, viúva de don Carlos Casares, de ceder "desinteresadamente" á Xunta do PP a imaxe da galiña azul, personaxe dun contiño do narrador galego, convertido así en símbolo do novo modelo de gardarías. Si, ese modelo que se vai encargar xustamente de arrasar todo indicio ou tufo de uso ou contacto co galego na etapa infantil, pecado nefando agochado nas denostadas galescolas. Unha operación destrutiva e sañuda en contra do noso idioma adózase cun carameliño solicitado á ecuánime, por europea, española e galeguiña, por esta orde, factoría piñeirista, á que, con coñecemento de causa, o réxime autonómico dominante cedeu o control da cultura nacional institucionalizada. Nada menos que furgaron nunha herdanza xenuína e conspicua, no legado casarista. D. Carlos Casares, non hai que esquecelo, alén de deputado autonómico honorífico do PSOE, foi tamén presidente do Consello de Cultura Galega, durante o Goberno Fraga.
Porén, non deixa de doer e irritar este combinado, esta maridaxe dun Goberno agresivamente anti-galego cunha obra e un autor da cultura literaria galega, nun contexto tan arrepiante e con intencións gobernativas tan descaradas. Moito máis cando a manipulación se fai coa anuencia e beneplácito da familia do autor falecido, presente a súa dona na primeira fila da farsa esperpéntica, debidamente adulada e ponderadas as súas excelsas virtudes por Conselleiros acomplexados pola súa condición de galegos até o extremo de non sentir o mínimo complexo en atacaren a nosa lingua e os seus dereitos, a condición definitoria básica de sermos un pobo diferente. A súa falla de pudor lévaos a proseguir coa operación de inversión da realidade. O simbólico personaxe da galiña azul convértese, na locuaz bocaza consellaril, en símbolo da "liberdade", e a historia en metáfora das "persecucións". Da liberdade e o dereito a usarmos o galego? Non!!. Do dereito á diferencia e de denuncia da persecución e discriminación do galego e dos seus utentes? Nanai!!! Implícita e sinuosamente na forma, descaradamente polo fondo e o contexto, vaise contra a aparición do galego na escola, contra o contacto dos picariños coa lingua do país. Porque, xa se sabe, o contacto coa vida, a realidade propia e agochada, é "adoutrinamento" e "politización". Un contiño, esquemático, de intención democrática contra o franquismo, a intolerancia e a persecución do diferente, retórcese para coar de matute a españolización máis intransixente e, a bo seguro, a confesionalidade relixiosa máis obsesiva e dogmática. A Sra.. Mato, especialmente, espallou á súa exuberancia expansiva no terreo ideolóxico concluíndo que o modelo PP pretende que se formen "cidadáns librepensadores" desde ben nenos, nunha cabriola de desvergoña sen cancelas…Pode haber maior tortura moral, máis desfachatez á hora de camuflar os obxectivos que se perseguen e de se apropiar, mudándoos, desnaturalizándoos, determinados conceptos e valores?
Dona Kristina Berg ten todo o dereito do mundo a facer o que quixer coa obra do seu defunto marido. Mais a opinión pública debe estar informada de que se agacha nas manobras e nos discursos manipuladores deste goberno, recorra a quen recorra para lles dar lexitimidade aos seus obxectivos destrutivos. Os que padecemos discriminación como utentes do galego, os que sentimos a falta de dereitos para o noso idioma no noso país, os que queremos a súa normalidade social, os que pretendemos e avogamos por que, na Galiza, se poida desenvolver a vida na nosa lingua, non imos calar nen permanecer pasivos e resignados. Non sei se Carlos Casares escribiu a súa obra en galego só como ocupación ocasional sen máis aspiración que a de lograr algún proveito persoal no seo dunha cultura marxinada e secundarizada. Ou se, con todas as contradicións que se queiran, desexaba contribuír á continuación, dotándoa de solidez tamén no último cuarto do século XX, dunha rica e valiosa cultura literaria nacional galega, con perspectiva de permanencia no tempo. O que si é seguro é que, de se consolidar a intención do PP, non haberá leitores para a súa obra, nen o seu nome significará nada vital, útil, significativo e admirábel para os galegos e as galegas no futuro. Por suposto, tampouco teremos papel algún na cultura literaria universal, que é diversa afortunadamente. Ten, necesariamente, o piñeirismo que chegar mesmo á lexitimación do matute máis velenoso e letal que se pretende inxectar contra o pobo galego? Acredito en que a galiña azul nunca estaría disposta conscientemente a aceitar unha redución do seu espazo de liberdade como para se converter nun animal totalmente cativo e destinado á extinción…

Dicíao Díaz Castro: “Un paso adiante i outro atrás, Galiza, i a tea dos teus sonos non se move.”
Levamos meses dando pasos atrás, meses escoitando a palabra austeridade, meses falando de redución do gasto por mor da crise, meses en que se retiraron axudas económicas estratéxicas como as destinadas aos programas de inmersión en lingua galega en centros de Infantil ou a gratuidade dos libros de texto. Foron deseñando un paquete de medidas para reducir alí onde os seus principios ideolóxicos esixen: agrupamentos en Infantil e Primaria para reducir profesorado e gasto en centros educativos, aínda que os nenos e as nenas non caiban nas aulas, incremento do horario lectivo nas EOI para poder reducir profesorado, etc.
Aforran en ensino público, pois para eles non cómpre que todos teñamos as mesmas oportunidades, nada de igualdade, un ideal trasnoitado do século XVIII. Na economía neoliberal e ultraconservadora impera a selección natural da capacidade económica, se tes medios poderás chegar a algo e, se non, a nutrir as masas de peóns non cualificados tan necesarias para manter os beneficios duns poucos privilexiados, que procurarán que cada día gañen menos e traballen máis, segundo o vello método da alienación eficaz para someter a aqueles que son máis en número e que non precisan saber “de máis”, nin cultivar o pensamento crítico e, por suposto, nada de afección á lectura, que hai moito intelectual por aí sementando en papel unha concienciación que non precisan.
Están no poder para manter o seu status quo, esa é a súa maneira de gobernar. Por iso adoptan as medidas necesarias para que esta sociedade sexa á súa imaxe e semellanza como volver conceder subvención a centros privados que segregan o alumnado por sexos (Monte Castelo, Las Acacias, Aloya…), e por iso procuran erradicar calquera imaxe do pasado: así os mandilóns e imaxe corporativa das Galescolas… E claro, ao falar deste “desfacer a tea de Penélope”, xa non nos lembramos da austeridade, nin da redución do gasto por mor da crise, neste caso non haberá problema para dotar orzamentariamente e como é debido esa nova imaxe, e para isto si, para contratar a vaia vostede saber que empresas que terán o lucrativo negocio de remodelar a imaxe corporativa, igual que para financiar os colexios que segregan por sexo, para iso si, para iso vai haber orzamento. Para os libros de texto non, para mandar a nena a “Las Acacias” si. Para a compra de libros á Asociación Galega de Editores non, para Galicia Bilingüe si. Para a tradución á nosa lingua non (eles que din que si, que están coa promoción do galego…), mais para os bancos de formigón do Gaiás (de máis de 9000 euros algúns), ou para cinceiros e losetas, para iso si, e antes falaban dos audis… (e a min que me dá que non hai o mesmo ensañamento agora coas losetas que antes houbo coas neveiras e cos iates?… Debe ser cousa miña).
En fin. Eu volvo á poesía e, como me corresponde por xeración, á deconstrución dos mitos herdados, así que síntoo, mais
“eu son Penélope
e rexeito teas e fíos
non vou agardar”.
Marta Dacosta, 18 de agosto de 2009.