Xuñ 282010
 

A mediados da década do 1980 descubrín a Fernando Pessoa. Lin
apaixonadamente os seus poemas, coa sa inclinación pola lingua
portuguesa que arraigara en min nos anos do instituto. Talvez por iso,
cando volvía de Coimbra en xullo do 88, traía na miña maleta un exemplar
de O ano da morte de Ricardo Reis, de José Saramago. Foi así como
comezou a miña admiración polo escritor. Cando o 18 de xuño escoitaba na
radio a nova da súa morte, sentín como se nós mesmos perdésemos algo,
un escritor que contribuíra ao engrandecemento desta lingua nosa que
florece en Portugal. E reapareceron todas as preguntas que gardei
durante anos, especialmente cando a sensación é que algúns medios de
comunicación nos presentan un escritor afastado dos seus, adornándose co
prestixio do pensador incómodo, nunha manobra de apropiación non
confesada que fede ao imperialismo reseso que sementou de fortalezas as
beiras do río. E vendo para o lado da casa cos lentes mesetarios que
tanto nos teñen afastado dos nosos propios curmáns, aqueles que vivían
nas aldeas retratadas por Bernardo Santerno e que un día emprenderon
camiño do norte na procura dunha nova sorte para as súas vidas, deixando
o país sementado cos seus nomes. Esa tarde Carlos Callón lembrou unha
frase de Saramago: “no mundo hai dúas superpotencias: os EE UU e ti”,
unha frase que resume toda a confianza que o escritor depositaba no ser
humano, despois de denunciar a falsidade desta democracia en que
vivimos. Eu reclamo en herdanza esa afirmación e este poema: “Só direi,/
Crispadamente recolhido e mudo,/ Que quem se cala quando me calei/ Não
poderá morrer sem dizer tudo.”

 Posted by at 18:35
Xuñ 112010
 

Nunca me contaran nada diso. Nin cando no 1978, sendo un neno, chegou de México un tío meu, Manuel, ao que nunca coñecera. Pensaba que era emigrante, cando en realidade fora un exiliado político. Tardaron anos en falarme del, de como na guerra puido fuxir até Xibraltar, e dende alí marchar a México e botar 40 anos no exilio, para que non o liquidaran. Souben tamén moitos anos despois do sufrido por Xerardo e Antonio, tamén irmáns do meu pai, mariñeiros coma el, declarados fuxidos e en rebeldía, que foron quen de escapar por mar (nun bou) en 1936 até o País Vasco, onde se enrolaron voluntarios na Mariña Auxiliar de Euskadi e continuaron alí, xunto a outros moitos galegos, o combate antifascista. Os irmáns Lobeira, chamábanlles. E como despois, novamente, pasaron a Francia, a pé polos Pireneos. Alí seguiron a loitar contra a ocupación nazi, até que foron capturados e enviados  a un campo de concentración. É a última noticia que se ten deles, aínda que o desenlace non é difícil de deducir. A miña avoa, seica, morreu de pena polos seus fillos. Así mo contaron. Eran mozos de 21 e 23 anos, galegos e mariñeiros, e sacrificaron a vida por Galiza, pola democracia e a xustiza social. Son heroes, e síntome orgulloso deles.

 

Lembro, e comprendo agora, cando o comezo da miña militancia nacionalista suscitaba medo ou crítica entre os vellos veciños da miña parroquia: “Este é da mesma raza”, “vénlle no sangue”, comentaban con menosprezo. Agora sei por que o dicían. Que persoas de extracción social popular e estatus económico máis que humilde, que traballaron como escravos no mar toda a súa vida, cheguen a interiorizar como negativo o compromiso e a loita levada até as últimas consecuencias por persoas que coñeceron e foron represaliadas, e positivamente a “paz” imposta polos verdugos, é consecuencia e pouso dun franquismo lamentabelmente non superado por unha parte da sociedade galega e que tan ben, por certo, é aproveitado polo PP.

De aí a necesidade imperiosa de lembrar, de non esquecer todo o dano que nos fixeron. De reivindicar a dignidade daqueles que que o deron todo polo seu pobo, tamén por nós. E nós temos a obriga de que non se esqueza a represión, o martirio e o sufrimento padecido. Por eles, pola súa memoria, mais tamén por nós.

O ínclito conselleiro de Cultura, Roberto Varela, vén de anunciar un novo proxecto para a Illa de San Simón, Cómpre abandoar e superar, segundo el, o vello esquema de lugar de recuperación da memoria histórica, e devolverlle a vinculación con outros contidos, que el mesmo definiu como “alegres”. A saber:

a) Espazo cultural de referencia iberoamericana. Xa sabemos o lugar que ocupará o noso idioma nacional.

b) Vincular a Illa, como non, á Cidade da Cultura, por ser un lugar que “namora e xera sentimentos e sensacións” por ser un espazo “único e marabilloso”.

c) Zona de residencia para artistas e intelectuais.

d) Consciente, iso si, de que no pasado albergou “unha cadea e un hospital de leprosos”, este espazo é ideal para a organización dun festival de artistas “Spoken Word”, así como actuacións musicais e actividades on-line.

e) Como non sei exactamente en que consiste, deito a literalidade das súas palabras: “gran laboratorio de ideas con proxección globalizadora e vocación multidisciplinar”.

Velaí unha concreción, no campo ideolóxico, da ofensiva que o sistema capitalista e os seus instrumentos políticos están a promover tamén noutros ámbitos. O baleirado de poder de gobernos e parlamentos en función dun mercado insaciábel e depredador, o recorte de dereitos sociais e laborais, a persecución contra a nosa lingua e cultura, a tiranía do capital financiero, as perversas regras de xogo das relacións internacionais (obsérvese a impunidade de Israel), e tamén a aniquilación dos elementos simbólicos e ideolóxicos que, como a memoria histórica, dan sustento e alimento de ideas tan necesarias a cantos integramos esa comunidade humana diferenciada que se dá en chamar pobo galego.

Todo coincide e todo encaixa. O sistema, para o seu avance e beneficio, precisa da eliminación de calquera mínima capacidade de análise crítica da sociedade, de redución do coeficiente intelectual colectivo, de liquidación de calquera sinal de reafirmación popular que poida desembocar en rebeldía e pór en cuestión a actual xerarquía. Esa é a súa estratexia. O acompañamento do proxecto económico saqueador de pobos e clases populares cunha ideoloxía que o avale. E aí é onde entramos nós. É obsceno reconverter a Illa de San Simón nun parque temático “alegre”. Porque enterraron semente. E dela saímos nós. Non o esquezamos nunca.

 Posted by at 08:52
Xuñ 072010
 

Levo varias semanas visitando centros de ensino para falar con compañeiros e compañeiras sobre a necesidade de mobilizármonos fronte ás medidas regresivas impostas polo goberno español, e observo como en cada asemblea as intervencións dalgunha xente amosan o efecto das mensaxes coas que son bombardeadas día sí e día tamén: "a necesidade de ser solidarios", "arrimar o ombreiro", "os privilexiados por ter un traballo fixo deben sacrificarse", "o país vai mal e debemos axudar", "non estamos tan mal como os que están no paro", "mellor non moverse, total non se consigue nada", "é un problema do mundo e nós sós non o solucionaremos".

Diante deste bombardeamento contínuo moitas persoas non dan atopado  forzas suficientes para reaxir e déixanse vencer polo efecto narcotizante que teñen as mensaxes do sistema, agardando que todo sexa un mal soño ou que o problema o veña solucionar algún superheroe.

Outros, normalmente aqueles que se autodefinen como apolíticos ou como verdadeiramente radicais, fanlle o caldo gordo aos poderosos repetindo os argumentos anteriores e engadindo algúns a maiores claramente ditados polos que buscan que o narcótico faga o seu efecto o máis rapidamente posíbel e impida respostas conxuntas que fagan perigar a ruta trazada: "os sindicatos vides agora", "estades a defender os vosos intereses particulares e non os da xente", "sodes todos iguais"?.

Entre uns e outros hai unha  maioría que está indecisa, escoitan atentamente os nosos argumentos e cando interveñen concordan co que decimos, pero non saben aínda que facer.

Diante desta situación tócanos unha vez máis ir contracorrente; é complexo tendo en conta o marco no que nos estamos a mover pero sabemos que enfrontándose aos problemas e non deixándose levar pola marea é como o nacionalismo conseguiu consolidarse como único referente transformador na Galiza.

O vindeiro martes haberá unha folga xeral no sector público, unha folga xeral necesaria pero non suficiente. A CIG leva moito tempo chamando á mobilización do mundo do traballo e da maioría da sociedade para amosar a resposta dos perxudicados pola crise, diante daqueles que a provocaron e dos que despreciando o significado das palabras "goberno" e "democracia" adícanse simplemente a aplicar os ditados do FMI, do Banco Mundial e da Comisión Europea.

Despois do martes a CIG seguirá mobilizando, outros xa se verá; o 17 de xuño convoca unha nova xornada reivindicativa e posteriormente virán outras accións dado que a crise vai para longo e non estamos dispostos a que se dea hoxe unha nova versión do que deixou escrito no 1946 o pastor protestante alemán Martin Niemoeller nun texto que se lle atribue erroneamente a Bertolt Brecht.

Primero van polos funcionarios pois teñen mala fama,

mais eu non me movo pois non o son.

Despois irán  polos sindicalistas porque provocan conflitos,

a min dame igual pois son demasiado radicais;

a continuación tocaralles aos que un día protestaron por atreverse falar,

eu salveime porque só o pensei e non o dixen.

Seguirán quitando dereitos ao resto da clase traballadora

pero a min non me tocará pois son amigo do xefe.

E agora que veñen por min

non hai quen me bote unha man.

Os culpábeis da crise teñen nome, e hai alternativas para sair dela; denunciémolos e expliquémoslle á xente que é posíbel construir un sistema distinto e máis xusto. 

 Posted by at 18:50