Caderno Xeral

María Pilar García Negro

2011 ficará na historia da literatura galega como un ano particularmente fecundo en investigación e ensaio, debido á publicación dunha obra que, tal e como intitulamos, non dubidamos en cualificar como monumental na non fácil (re)construción da nosa historia nacional. Referímonos a Rosalía de Castro, estranxeira na súa patria (a persoa e a obra de onte a hoxe), da autoría de Francisco Rodríguez, un acreditado especialista na obra da nosa autora fundacional. Mais tal obra, que vén de se editar pola AS-PG e que está a ser apresentada por diferentes cidades da Galiza e mais Madrid, culmina un longo periplo de investigación, documentación, procura hemerográfica, confirmación de fontes, anovación de perspectivas con novo instrumental analítico… que arrinca desde hai varias décadas. Con efeito, temos que nos remontar a varias atrás do século pasado, en concreto a 1970, cando podemos ler o primeiro artigo do autor sobre Rosalía de Castro, mesmo anterior á publicación do seu magnífico estudo sobre Curros Enríquez e a súa particular evolución ideolóxica.
 Mais será en  -e a partir de-  1980 cando se abra paso o inicio da que ben podemos denominar NOVA ROSALÍA, o deseño da súa vera effigies, sintomaticamente a máis fiel á súa propria textualidade, ao que ela depuxo e escrebeu, non a que, ortopedia violenta mediante, se desfigurou, para rebaixala a símbolo xibarizado e admisíbel dentro de Galiza e dentro de España. Após varios artigos divulgativos e decisivos estudos publicados no ano 1985  -en que se celebrou o centenario do falecemento da escritora-, no 15 de Xaneiro de 1988, Francisco Rodríguez defende, nun Paraninfo da Universidade compostelana ateigado de público, a súa Tese de Doutoramento, que deu en libro publicado aquel mesmo ano, cun título, por reducionista, abertamente  desafortunado: Análise sociolóxica da obra de Rosalía de Castro. Na realidade, como se encargaron de subliñar algúns membros (Ricardo Carvalho Calero, Claude Henri Poullain, X. R. Barreiro) do tribunal que xulgara aquela tese doutoral, aquela obra marcaba un antes e un despois nos estudos sobre a nosa autora. Con efeito, tendo realizado un minucioso e prolixo repaso da bibliografía rosalianista anterior, esta obra contiña novidades hermenéuticas e interpretativas primordiais: en primeiro lugar, o seguimento e análise completa de toda a obra rosaliana, en verso e en prosa, en galego e en español; en segundo lugar, o debuxo rigoroso do pano de fundo histórico en que ela se insire; en terceiro lugar, a construción dunha biografía profunda, extraíbel  -tal e como Murguía pedía-   dos seus proprios textos. Era, en fin, last but not least, a primeira obra rosaliana que se preocupaba de analisar e valorar o feminismo da autora como principio organizador da súa obra, aspecto que hoxe semella que todos aplauden e celebran mais que, insisto, é nesta obra onde ten a súa orixe circunstanciada, referida ás novelas, aos ensaios, ao “Conto gallego” e, por suposto, á súa obra poética.
O volume recentemente publicado baséase naquela obra primicial, mais dista moito de ser unha reedición ampliada. Nas súas máis de setecentas páxinas incorpora abundante e nova documentación, corroborante desde logo de teses anteriores, que nola apresentan como unha escritora profisional, muller enérxica e profundamente culta, abertamente contestataria na súa denuncia dos poderes civís, militares e eclesiásticos, así como redactora, sen dúbida, dunha nova semántica para a tríade revolucionaria francesa de que parten todos os escritores do XIX. Toda a correspondencia dirixida a Murguía onde ela aparece resulta dun grande valor para trazar o seu retrato oblicuo, ao igual que textos xornalísticos contemporáneos, ou o seguimento da súa relación amical con mulleres ou dedicatarias de poemas seus, nun exercicio de filoxinia e de sororidade aínda non dabondo subliñado.
En suma, un libro imprescindíbel, apto para moitos públicos sensíbeis e desexosos de melloraren o seu coñecemento sobre a personalidade galega por antonomasia, aquela cuxa correcta valoración é clave para entendermos a contemporaneidade galega e, inclusive, todos nós.

A Consellaría de Educación está a pór en marcha o proxecto Abalar, unha iniciativa que, entre outros obxectivos , pretende ” maximizar o aproveitamento dos recursos” e acadar “o aproveitamento efectivo dos contidos dixitais”
Da improvisación con que se está a levar a implantación deste proxecto xa se ten falado moito, así como da falta de perspectivas didácticas e pedagóxicas que o orientan e que ceden o seu espazo ao equipamento en infraestruturas, moito máis rendíbel.

Esta  carencia de perspectivas mesmo se fixo máis evidente estes días, cando, nun momento en que se aduce a necesidade de aforro como unha xustificación para recortar prestacións do sistema, se entregan sen problema, millóns de euros a multinacionais do software  para traducir
os interfaces dos seus programas a galego tendo, como temos, software coas mesmas prestacións libre e en galego ou, cousa aínda máis chamativa, nen siquera se traducen os ODE (obxectos dixitais educativos) que figuran no espazo Abalar. Sabe a Consellaría de Educación da existencia en Extremadura ou en Castilla-La Mancha de ferramentas como Cuadernia ou Constructor, postas a disposición de toda a comunidade educativa para a creación e difusión de materiais educativos dixitais?

A abundancia de recursos dixitais en galego non é moita e en todo o caso non é suficiente para desenvolver os contidos curriculares que os centros educativos han de levar a cabo.

Flocos.tv, viña ocupando para moitos e moitas docentes un espazo único para a presentación ao alumnado de contidos educativos, creativos ou documentais, que agora fica baleiro. E fica baleiro non por falta de usuarios ou por ofrecer recursos inadecuados. 
Mais ben fica baleiro por esa constante e ben planificada actitude da Xunta de Galicia, neste caso a través da Consellaría de Cultura, de fechar todos os espazos posíbeis para que a nosa lingua e a nosa cultura, xa non digo que medren senón, simplemente, para que non se asfixien.

Abalar. Haberá que abalar as conciencias dos nosos gobernantes até conseguir que Flocos.tv
poda estar de novo presente nas aulas porque os nosos alumnos e as nosas alumnas teñen dereito a coñecer, e a valorar, materiais de valor
educativo contrastado e que en moitos casos foron realizados con fondos da propia Consellaría que agora, como Cronos, devora os seus propios
fillos.

Xoán Costa

Todos os informativos da Radio e da Televisión galegas abren falando da Cidade da Cultura. Unha e outra vez insisten na grandiosidade dos edificios e, sobre todo, na unanimidade dos visitantes que declaran sentirse impresionados ante o espectáculo arquitectónico. Incúlcannos que os centos de visitantes que a obra tivo nos seus escasos días de apertura ao público se mostraron marabillados e desde o momento en que a entrada foi libre a xente correu outeiro arriba para comprobar polos seus ollos a importancia da obra. Nas imaxes da televisión só conseguimos albiscar enormes paredes brancas e os andeis do arquivo. Mais despois de oír as reiteradas mensaxes imaxinamos milleiros de homes e mulleres embelecados e risoños ante a nova “catedral”. Impresionante.
O día 11 do mes 1 do ano 11 do segundo milenio da nosa era inaugurouse unha cidade sobre un outeiro e para iso foron convocados os representantes da coroa española, facendo coincidir o acto co 800º aniversario da consagración da catedral. Nada quedou ao azar e a data e os encargados da inauguración envían a mensaxe certa: monarquía, catolicismo. O home que deseñou a cidade fachendea de que o produto final superase a obra que el imaxinara e asegúralle ao ex ministro de Franco que verán rematado o seu soño. Impresionante.
O certo é que estamos ante un alarde de propaganda, outra vez. A presenza dos príncipes españois e do arquitecto norteamericano trasladan unha imaxe positiva dun proxecto que recibiu duras e constantes críticas. Hai esa mensaxe subliminar perenne de que a obra é magnífica e os que critican non saben do que falan e son os de sempre… agora vai parecer que a obra era necesaria, porque acabado o Xacobeo, esta mole de formigón vai ser o destino das novas peregrinacións que o presidente anuncia. Impresionante.
Algún día camiñarei até os impresionantes edificios do outeiro, para comprobar por min mesma se a alma do meu pobo cabe entre as súas paredes, se aqueles que visiten a obra arquitectónica sairán cara a Compostela sabendo un pouco máis do que significamos, de quen somos os galegos e cales son as nosas obras, cales foron os homes e as mulleres que abriron as nosas mentes e puxeron a Galiza no mesmo centro do universo, se sobre o seu chan pode estar o obradoiro da nosa creatividade incansábel. Sentirei que nesa dimensión esta cidade é impresionante e é miña?

Segundo leo, e escoito, en moitos medios de comunicación, -os mesmos que animan o capital a devorar as conquistas sociais- Europa afúndese no pesimismo. Exemplifican estas teses coas protestas no Reino Unido, coa folga xeral en Portugal, con Irlanda obrigada -din- a baixar a cabeza para anunciar redución do gasto e o que foi milagre económico, sustentado en boa parte nos fondos recibidos e na facilidade para a instalación de grandes empresas (tamén podemos lembrar o que dixera Don Manuel Fraga: o milagre económico irlandés xustifícase polo feito de teren o inglés como lingua). Todo iso torna agora en despedimentos, subidas de impostos e reducións sociais (iso si, os máis ricos nin tocalos, que por algo son os rescatadores que hai que rescatar).

No mesmo sentido irían os paros en Grecia, ou en Roma, onde o Papa para aliviar a crise non considera pecado ir de burdel en burdel provistos de preservativo, que é unha maneira de santificar a prostitución.

Está Europa deprimida?

Non. Europa, xentes e nacións, está farta de especuladores e sobre todo está viva. Por iso os cidadáns se levantan contra os raptores, contra os secuestradores que se rescatan a si mesmos co diñeiro, o esforzo e o traballo de todos e todas, incluídos por suposto os galegos e galegas que sufriron unha reconversión naval ou agrícola para que quen agora solicita axuda (a banca fundamentalmente) puidese enriquecerse máis.

Igual que na mitoloxía grega Zeus, deus supremo rapta e viola a Europa despois de se disfrazar de manso touro branco, tamén agora o deus supremo do capital, encarnado non en touro senón en forma de grandes bancos, corporacións financeiras e outras mutacións, rapta os gobernos, e con eles os cidadáns, e viola as conquistas sociais-educación e sanidade en primeiro lugar-logradas no derradeiro século.

Non é logo un rescate de nada, é un simple rapto.

Zeus violaba doncelas e, como deus supremo non tiña que responder dos seus actos perante ninguén, como moito sufrir o divino enfado de Hera.

Tamén van quedar impunes os modernos violadores de Europa restándonos só aos cidadáns e cidadás o humano enfado?