Caderno Xeral

Había unha vez un país e nese país había eleccións. Tamén había campaña electoral e candidatos e candidatas. E contan as vellas crónicas que, nunha ocasión, estando un candidato abrindo o fardel das promesas durante un mitin, en plena euforia discursiva,  anunciou a construción dunha ponte para unir as dúas marxes do caudaloso  río que atravesaba a cidade. E o público asistente, afervoado, aplaudía e prometía un apoio sen equivalente no proceso electoral que se aveciñaba. Advertido o candidato polos seus asesores de que a cidade non tiña río e que a auga era transvasada doutras paraxes e era máis ben escasa, parece ser que respondeu cun rotundo:
-Non importa, traeremos tamén o río.
Algo parecido lle aconteceu ao Sr. Feijoo na campaña electoral de 2009 e nos días previos en que, alá lonxe,  nunha terra sen ríos que cruzar, se xestou a idea da carencia de liberdade lingüística: prometeu construír unha ponte e os cidadáns terían liberdade de a cruzar ou non, e máis faría, construiría varias pontes e poderían elixir por cal delas cruzar o río do conflito resultante do que el chamaba “imposición” do galego e a perda de espazos do español.
Cando desde todos os sectores sociais se lle advertiu que o galego continuaba perdendo espazos, que o sistema educativo estaba aínda moi lonxe de garantir a plena igualdade de usos e de competencias, que non existía tal imposición nin tal conflito, parece ser que respondeu cun rotundo:
–    Non importa, criaremos o conflito.
E para iso contrataron os mellores especialistas. Foi así como se iniciou o proceso de substitución do Decreto 124/2007, un texto con apenas un ano de vixencia e que contara con todos os avais políticos, sociais e mesmo xurídicos para a súa elaboración e posta en marcha, alegando que ese texto era un foco de conflitos no ensino, un foco que cumpría erradicar, controlar. Abórdase a elaboración dun novo texto que, en toda a súa tramitación, non contou co informe favorábel de ningún grupo nin entidade representativa da cultura galega e parece que, polo que se filtrou, tampouco contará co informe favorable do Consello Consultivo que, lembremos, foi o grande argumento do PP para xustificar a derrogación do Decreto 124/2007.
 Mais resulta que Galiza ten ríos, e os ríos teñen pontes e os galegos e galegas cruzamos pontes e pontellas cando queremos e cando non cruzamos o río a pé, ou choutando dunha a outra beira. Por iso resulta difícil de comprender o empeño do  Goberno do Sr. Feijoo en seguir adiante e en gobernar sen escoitar a opinión da sociedade por máis que o Secretario Xeral de Política lingüística teime nas bondades dun texto rexeitado pola totalidade do sector educativo e mentres os galegos e as galegas seguimos a nos organizar para resistir as agresións dun Goberno teimoso en desmontar todo o que teña a ver cos nosos sinais de identidade  e a construírmos todas as pontes necesarias para cruzarmos ese río de autoodio que erosiona desde hai tanto a nosa pel, o río dos que nos queren deixar sen nome, sen soños, sen futuro.
O 17 de maio acudiremos a un OBRADOIRO de pontes. Millares de pontes para millares de ríos que reflectirán unha única idea: queremos galego, queremos Galiza.

Desde a presentación das bases para o "Pacto social e político de Educación" até o texto definitivo que nos presentou o ministro de Educación, o día 22 de abril, a CIG percibiu que estabamos ante unha proposta que, dificilmente, poderiamos asumir porque diverxía do obxectivo de reforzar o ensino público, de descentralizar o sistema educativo, de dotalo de financiamento suficiente e de apreciar o traballo docente. Todas elas cuestións imprescindíbeis para prever e reducir  o fracaso escolar, ampliar a escolaridade, favorecer a cohesión social e garantir a máxima calidade educativa posíbel a toda a cidadanía. Mais isto non foi óbice para achegarmos, nas diferentes reunións, as nosas valoracións e propostas que se concretizaron, ao final, en  oitenta e catro emendas que, de ser consideradas, estariamos ante un texto totalmente antagónico ao proposto.

O Pacto foi concibido e desenvolto co fin de sumar o apoio do Partido Popular, renunciando así a calquera acordo fundamentado noutros postulados ideolóxicos e educativos tendentes a desmercantilizar a educación, reducir os concertos educativos e asumir o estado plurinacional e plurilingüístico. Así se explica que todo o coro de entidades ultraespañolistas do ámbito do ensino, afíns ideoloxicamente ao PP, defensoras de modelos educativos ultraliberais, non escamotearan eloxios ao Ministro polo seu empeño e polo resultado final do contido do Pacto. Ao final, estamos ante un pacto que o PP non asinará, por pura táctica electoral e política, e que, porén, plasma as súas propostas e o seu modelo educativo.

Os grandes beneficiados son, sen lugar a dúbidas, a patronal do ensino concertado coa creación da Mesa Sectorial do ensino concertado, da que formaran parte, que se transformará no marco adecuado para coaccionar, condicionar e  ampliar a privatización. O pacto comprométese a ampliar as contías dos módulos dos concertos educativos e dotar os centros concertados dos mesmos recursos e profesorado que teñen os  públicos. Por primeira vez, outórgaselle ao ensino privado concertado o mesmo estatus que ao público, socavando a potestade de ordenación do sistema educativo ás administracións educativas, favorecendo, aínda máis, a "liberdade de elección de centros" para unha maior mercantilización e control ideolóxico. Garánteselle unha maior autonomía para conformar proxectos educativos que, moitas veces, nin sequera observan os dereitos máis elementais. Todo isto financiado, na súa totalidade, co erario público para que os centros concertados continúen segregando o alumnado por razón de sexo, aproben idearios de centros retrógrados, carezan da mínima transparencia e funcionamento democrático e os titulares seleccionen o profesorado sen ningún tipo de proceso nin control público.

Sempre que se promove unha nova lei ou acordo estatal, procúrase minar o xa reducido teito competencial para afianzar máis aínda o centralismo, co fin de impedir que se ordene o sistema educativo galego en función da nosa realidade nacional, social, cultural e lingüística para conseguir os mellores resultados educativos e académicos posíbeis. Estamos ante unha proposta de acordo que uniformiza a política educativa para todo o Estado, participa da falacia do perigo que corre o español nas nacións e territorios que temos lingua propia, impide a nosa normalización lingüística, invade competencias educativas que estamos exercendo e pretende centralizar, aínda máis, as relacións laborais, reducindo o marco galego de negociación.

Supostamente, a razón fundamental deste pacto era reducir a ampla taxa de fracaso escolar e de abandono prematuro do sistema educativo, moi superior á media do países da UE. A única medida, moi controvertida, para atallar, mais non solucionar, o fracaso escolar é a elección ao remate de 3º da ESO do itinerario que conduce ao Bacharelato ou á Formación Profesional. Onde están as medidas indiscutíbeis para reducir o fracaso escolar, mellorar a convivencia nos centros, atender a diversidade e progresar na calidade do ensino? Algunhas medidas, sendo imprescindíbeis, no aparecen recollidas: redución do número de alumnado por aula, desdobres, incorporación de educadores/as e mediadores/as sociais, reforzo da orientación escolar e ampliación dos cadros de persoal dos centros.

Mais unha vez, estamos ante un acordo sen financiamento. O único previsto, de incerto cumprimento, é o anuncio do Ministro dunha achega que suporía, aproximadamente, un gasto de 100 euros anuais por alumno/a. Hoxe, é inaceptábel, despois da carencias acumuladas de moitos anos, un acordo que non comporte o financiamento suficiente e o compromiso de adxudicar á educación o 7% do PIB.

Non deixa de ser unha farsa que as autoridades educativas repitan acotío a necesidade de promover un maior recoñecemento social da función docente, mais, á hora de verdade, no pacto non se estabelecen propostas que teñan en conta que hoxe son maiores os cometidos, a carga de traballo, dedicación e formación á que o profesorado ten que facer fronte. Cada vez máis, movémonos nun contorno menos estimulante, temos que enfrontarnos a unha sociedade máis complexa e realizar funcións que non nos son propias ou para as que non estamos debidamente formados. Faltan compromisos e propostas para unha maior preparación e formación no desenvolvemento psicolóxico do alumnado, na situación sociolingüística, nos cambios e diferentes enfoques tecnolóxicos e didácticos, nos comportamentos sociais e na conflitividade escolar. A falta de aprecio polo traballo docente e a súa real consideración amósase, claramente, por exemplo, en non admitir que o profesorado consolide o dereito indefinido a xubilarse anticipadamente, que vén gozando desde hai 20 anos, cuestión moi sentida polos docentes e que nin sequera se asegura a súa prórroga neste Pacto.

En definitiva, a CIG-Ensino non dará apoio a este pacto educativo (a data límite finalizaba hoxe, día seis de maio) porque non respecta a nosa realidade nacional e cultural, non responde ás necesidades educativas, non se sustenta na laicidade e non se asenta no fortalecemento inequívoco do ensino público. A nosa sinatura non formará parte dun pacto social e político que non beneficia nin a educación galega nin o seu profesorado

Nesta fin de semana producíronse en Galiza tres mobilizacións, unha na defensa da sanidade pública, outra polo noso idioma e a terceira en apoio ao pobo cubano, nelas o papel do nacionalismo foi fundamental convocando, divulgando e participando.

CLASES POPULARES: o venres en Pontevedra, ao igual que se veu facendo nas pasadas semanas noutros lugares de Galiza, milleiros de persoas reivindicamos unha sanidade pública e neste caso concreto rexeitamos o proxecto da Xunta de que con cartos públicos as construtoras fagan e xestionen un hospital para a zona norte da provincia de Pontevedra.

LINGUA: a Plataforma Cidadá Queremos Galego! organizou o sábado no recinto feiral de Pontevedra un concerto no que 15 dos mellores grupos musicais da nosa nación amosaron o seu bon facer e o seu compromiso coa nosa cultura diante de perto de 6000 persoas que desfrutaron das actuacións e reivindicaron o noso idioma.

ANTIIMPERIALISMO: o domingo en Compostela celebrouse unha manifestación, moito menos concorrida pero igual de combativa que os outros dous actos, en contra da farsa informativa contra Cuba e en defensa do dereito do pobo cubano a decidir sobre o seu futuro sen inxerencias.

Estes tres actos facían referencia a elementos do corpus ideolóxico do nacionalismo.

O idioma galego é un dos elementos que nos define como nación, sendo o nacionalismo consciente desde as súas orixes de que a súa promoción, utilización en todas as circunstancias e defensa cando é agredido non podían ser accesorios da nosa actuación senón elemento vertebral. E hoxe a Plataforma Cidadá Queremos Galego! distínguese entre as diversas entidades que defenden o noso idioma pola súa capacidade de unir baixo o seu nome a un grande abano de entidades que veñen amosando unha capacidade de mobilización e reivindicación que hai moitos anos non se daba na defensa do idioma. O sábado xeracións que levan anos empregando o galego como acto de militancia coherente e mocidade que se incorpora á loita pola plena súa normalización compartimos música e compromiso. Agora temos que darlles nos fuciños aos que impediron por acción ou omisión na Mesa do Parlamento Galego que poideramos presentar a ILP acadando milleiros de sinaturas; e seguro que o vindeiro mes Queremos Galego! voltaranos chamar cara o Dia das Letras Galegas.

A defensa das clases populares e por tanto a defensa da maioría social de Galiza tamén está presente desde sempre no nacionalismo; clases populares que son as máis agredidas en momentos de crise económica como o actual e sobre as que os xestores do sistema neoliberal queren cargar as consecuencias negativas da crise poñendo en marcha medidas que só servirán para aumentar os beneficios que seguen tendo a gran banca e o empresariado. A loita contra a privatización progresiva de servizos públicos como a sanidade e o rexeitamento á xa presentada contra-reforma laboral é o xeito que temos neste momento de defender ás clases populares; e aí están en primeira liña o BNG e a CIG articulando movemento reivindicativo fronte ao entreguismo do españolismo; amosando unha vez máis que é mobilizando como podemos crear a conciencia que nos permita aumentar a nosa base social entre os sectores obxectivamente comprometidos co noso programa.
E non esquezamos que o 25 de abril temos unha nova cita na defensa dos servizos públicos e o primeiro de maio o sindicalismo nacionalista chamaranos a enfrontarnos ás políticas neoliberiais dos gobernos galego e español.

Somos antiimperialistas por considerar que todo pobo ten dereito a decidir o seu futuro sen inxerencias, partindo da súa propia realidade e sen ter que adoptar modelos importados; este principio fainos solidarios con outros pobos que loitan fronte ao hexemonismo ianqui e dos seus aliados. Hoxe é de novo Cuba a atacada política e mediaticamente e nós non podemos facer deixación dos nosos principios, con todos os erros que poida ter hoxe o réxime político do que se dotou o pobo cubano que os ten, eles deben decidir o seu futuro. Cuba que significou e significa a esperanza para moitos pobos do mundo subsdesenvolvido, hoxe é infinitamente máis democrática que varios dos países do seu entorno no que está pousada a bota do veciño do norte, e aínda que o bloqueo económico que sofre desde o 1960 provoca na illa situacións moi difíciles quen lles dera a outros países do patio traseiro dos EEUU ter algunhas das vantaxes que ten o pobo cubano en medicina, cultura ou seguridade. Moitos, tamén no noso país, só se lembran das carencias que hai en Cuba e non das que hai noutros países supostamente democráticos.

O nacionalismo no último ano tivo que readaptar a súa actuación política, institucional e social á nova situación creada pola agudización da crise económica neoliberal e a actuación do goberno do PP; toda readpatación crea problemas, roces e incomprensións porque non todos somos conscientes no mesmo momento da necesidade deses cambios tácticos. Eu considero que os exemplos desta fin de semana amosan que as modificacións tácticas van na liña correcta porque non conlevan abandono dos nosos principios, pola contra reafírmannos neles.

Desde hai un par de meses circula en ámbitos políticos e educativos un documento titulado "Propuestas para un pacto social y político por la educación" unha proposta presentada polo Ministerio de Educación, que segundo manifestou publicamente o ministro Ángel Gabilondo, ten por obxecto acadar o tan anceiado Pacto pola Educación, un acordo que permita estabilizar o sistema educativo e impedir dese xeito que cada vez que entra un novo inquilino na Moncloa se faga unha nova lei educativa.

Somos moitas as persoas  que coincidimos en que non se debe xogar con algo tan importante como é a educación, dado o seu carácter de servizo público fundamental, o mesmo poderíamos dicir da sanidade ou dos servizos sociais. Por tanto esa iniciativa do PSOE pode ser ben aceptada pola cidadanía ao transmitir un suposto desexo do goberno español de mellorar o servizo público educativo e garantirlle unha estabilidade que o permita estar alleo aos cambios políticos. E aqueles que manifesten a súa opinión contraria a esa proposta teñen un problema dado que a equipa de marqueting de Zapatero xa conseguiu que moita xente estea predisposta a considerar como radicais, pechados e inmobilistas aos que decidan non apoiar o documento.

Non sei, aínda que teño unha sospeita, como vai ser o documento final, pero o que neste momento está sobre a mesa no fundamental o que fai é poñer por escrito o programa educativo da dereita española e entregar o sistema público de ensino ao empresariado do ensino privado (eu sigo chamándolle "privado" e non "concertado" dado que eses centro de ensino son empresas cuns empresarios que son os seus donos e que como é lóxico buscan obter un beneficio xa sexa económico ou ideolóxico). E digo isto porque en todo o documento se equiparan a rede pública e a rede privada, chegando a decirse que é obriga do goberno dotar de maiores recursos aos centros privados para favorecer e garantir a libre elección das familias.
O anterior é só un exemplo das cuestións negativas incluídas no documento, un documento que deixa en boas intencións os poucos aspectos positivos que contén, e non fai referencia algunha a reivindicacións que hoxe son urxentes para mellorar o traballo do profesorado nos centros de ensino e que levan vinte anos sen ser abordadas como a diminución do numero de alumnos e alumnas por aula.

Podería referir outras ausencias de reivindicacións laborais do colectivo docente ou de mellora do servizo público, que son defendidas desde hai anos por aqueles que consideramos que unha sociedade verdadeiramente avanzada só pode ser a que garante á cidadanía uns servizos públicos de calidade, precisos sempre pero aínda máis en momentos de crise como o actual. Pero non vou profundar máis no documento nin nas reivindicacións laborais do profesorado galego, dado que o primeiro é facilmente accesíbel na rede e as segundas son perfectamente defendidas pola CIG e apoiadas nos centros de ensino. O que si quero é dar a miña opinión sobre a razón que leva ao goberno español a facer isto agora e dese xeito.

Nun momento de forte bronca mediática entre PSOE e PP, e digo mediática porque á hora da verdade nos temas de fondo están defendendo posturas que se diferencian en matices pero teñen o mesmo fondo, Zapatero estase lanzando a unha campaña de imaxe, transmitindo a idea de que fai o que non fai e de que busca o que non busca. Por tanto si o PP non asina un pacto que inclúe a meirande parte das súas reivindicacións será porque está botado ao monte negándose a calquer diálogo quedando de bó o presidente do goberno do estado; e si pola contra rematan por asinalo Zapatero ponse unha medalla por baixar do monte á dereita e acadar un pacto estábel nunha cuestión tan sensíbel.

Xa veremos como remata a cuestión pero haxa ou non haxa pacto, o texto que está enriba da mesa hoxe non vai supor unha mellora do sistema público de ensino no estado español. Sexa cal sexa o remate nós seguiremos traballando por acadar un sistema educativo propio adaptado á realidade e ás necesidades da nosa nación.

Por segunda vez,  por sorpresa e con clara intención provocadora, a Consellaría de Educación presenta as Bases  do que haberá de ser un Decreto que regule a presenza (ou será mellor dicir, a non-presenza) do galego no sistema educativo non universitario. Un texto que, agora si, xa contenta a Galicia Bilingüe mais que non recolle ningunha das recomendacións que desde as mais diversas instancias (sindicatos, profesorado, universidades, traballadores da normalización, Real Academia Galega,  Consello da Cultura etc) foron trasladadas á Consellaría e que, basicamente,  confluían na necesidade de desenvolver o Plan Xeral de Normalización da lingua galega aprobado por unanimidade do Parlamento galego hai seis anos, por ser un documento de consenso e por non termos alcanzado aínda ningún dos obxectivos previstos nin desenvoltas as medidas alí propostas.
Face a esta demanda, compartida por millares de persoas que nos manifestamos na rúa en outubro, en decembro, en xaneiro, en marzo, o Goberno Galego responde cun texto que retrocede na protección legal do galego dúas décadas atrás, coa agravante de introducir fórmulas de participación de pais e nais na planificación escolar non previstas no ordenamento xurídico vixente. Concretamente, a posibilidade de que pais e nais elixan a lingua de ensino foi en máis dunha ocasión negada por sentenzas de Tribunal Constitucional.
Que interese ten logo o goberno galego en atribuír a pais e nais uns dereitos que sabe non recoñece a Constitución Española? Porque o Tribunal Constitucional nega que os pais e as nais teñan dereito a escoller a lingua do ensino e iso sábeo, ou debería sabelo, o Sr. Feijoo. E se o sabe, vai asinar un Decreto que non se axusta á Lei?
Como sabe tamén, pois para iso se rodeou de expertos en planificación lingüística,  o negativo que resulta para a lingua minorizada, en contextos diglósicos como o galego, proxectar a idea de que esta lingua supón un perigo para a lingua maiorizada. O Partido Popular nunca acreditou na Normalización lingüística e sempre procurou desculpas para pór en marcha os cativísimos procesos de normalización cos que hoxe contamos: que se se inventaban normas de escrita, que se a xente non falaba así, que se todo cambiaba dun día para outro, inestabilidade morfolóxica, sintáctica, un caos.
Cando en 2003 foi posíbel un acordo en materia de norma, o PP viuse obrigado a variar a súa táctica e a impulsar a elaboración dun Plano de Normalización Lingüística, que viu a luz en 2004, mais non tiña intención de o pór en marcha, como agora se demostra, pois quen hoxe é presidente era daquela vicepresidente.
Recuperado o Goberno por parte do PP en marzo de 2009, encóntrase cun Decreto que desenvolve o previsto no Plan Xeral e que apenas conta cun ano de vixencia cando o PP elabora o seu programa electoral. Desaparecido o debate normativo, o PP non ten máis opción que deseñar unha nova estratexia dirixida a crear confronto social e desprestixio para a lingua e os seus usuarios, que pasan a ser intransixentes, inquisidores, déspotas que procuran a desaparición do español da face da Galiza. Pouco importa que iso non sexa certo. A mentira forma xa parte dos procesos de confronto ideolóxico.  Ben saben os planificadores lingüísticos da Consellaría que para unha lingua minorizada o máis negativo  é ser o alvo constante de desconfianza, quer sobre as súas capacidades comunicativas (non servir) quer sobre a súa capacidade de cohesión social. E iso é o que fai o Sr. Feijoo, ou o Sr Vázquez, pois saben  que creando un ambiente social de ampla desconfianza contra o galego será mais fácil eliminar a xa ben cativa lexislación que o protexe. Mais hai aínda outra cuestión pola que ao Sr. Feijoo lle interesa manter esta situación de permanente confronto en torno á lingua, e é que,  ao tempo que consegue o obxectivo de eliminar pouco a pouco o galego deste país, consegue que ninguén lembre que, das 376 páxinas de propostas do programa electoral do PP, só cumpra unha delas. Crear confrontación en torno á lingua permite que esquezamos todas as demais promesas electorais. Magnífico!! Elimina o noso principal sinal de identidade e ao mesmo tempo ninguén repara na incapacidade do Goberno para levar a cabo ningunha medida de interese para Galiza.

O Sr. Feijoo, o Sr. Vázquez, o Sr Lorenzo, quizá participen, por razón de cargo institucional, nalgún acto de conmemoración do Día da Letras. Estaría ben que lembrasen estas palabras de Novoneyra:

“En fin, que a lingua é a nosa unión anque nos creamos soios, é a nosa única pervivencia anque nos creamos mortais, por algo os pobos defenden a súa identidade na forma da súa lingua, por algo non envellece o sentimento de nación. E no carro da historia, no que ás veces todo se derrumba en pouco tempo, hai unhos imperios máis fortes, máis poderosos, e as ideoloxías máis estendidas e razonables, ó cabo, desengañados de todo, os homes sempre se quedan ca súa nación, co seu pasado profundo, pra non perderse dafeito  e sentir a única permanencia certa.”   
 A lingua é a única permanencia certa e nela contaremos o fracaso dos seus plans.