2009 Marzo » Caderno Xeral

Experiencia educativa

Mar 292009

Pasei unha grande parte da miña vida adicado á docencia no ensino secundario, en contacto con alumnado de 11 a 18 anos. Comecei a traballar no tardo franquismo, 1967. Intentei desenvolver o meu labor con dignidade, con coñecemento sobre o que falaba, con afán de convencer. Houbo, en toda esta traxectoria, un elo condutor: unha actitude consciente, identificada coa realidade na que actuei, a de Galiza. Esta actitude traduciuse en predisposición a me informar para saber e comprender, tendo como punto de referencia a nosa sociedade, aquela que tamén compartían vivencialmente os destinatarios do meu labor.

Un dos obxectivos fundamentais do meu traballo estivo en lograr que aboiase a conciencia de sermos galegos e galegas a través da exemplaridade da conduta, e cunha perspectiva analítica sobre o mundo desde nós. Consecuentemente non pratiquei nunca unha información de pretensións enciclopédicas. Recorrín a acoutar a realidade obxecto de estudo e aplicar un método coerente e accesíbel para a súa análise e interpretación. Tiven que ser autodidacta. Nas librarías podíanse achar as informacións que na universidade non me deron. Deste xeito, con contradicións e baleiros, a análise de textos literarios ou a aplicación de teorías gramaticais á lingua oral ou escrita foi novidosa pedagoxicamente, con resultados nos que gosto e razón podían estar aliados. Comprendín que era imposíbel ensinar aquilo que un mesmo non entendía perfectamente. Que era necesario acreditar na validez dos métodos coerentes, asumíndoos con relativismo crítico e só como unha ferramenta para aproximarnos á comprensión, no noso caso, de textos da literatura española, ou de manifestación orais ou escritas na nosa lingua ou en castelán. O prioritario foi traballar na aula, conectar o estudante coa materia. A asistencia, o interese e o traballo tiñan que dar como resultado o maior número de aprobados. O nivel de esixencia mínima pode que non fose o do rigor excesivo. Porén, teño a certeza de que case ninguén consideraba aborrecíbel ou simplemente incomprensíbel a materia. Co método seguido, axudei a mozos e mozas descubriren a dignidade e a normalidade de sermos galegos e galegas, a restauraren usos lingüísticos na lingua do país. Agardo que as boas lembranzas, unidas tamén ao descubrimento de algo útil, dominen a consciencia do alumnado co que traballei.

Hoxe resúltame paradoxal a insistencia do sistema en aplicar o criterio de selección e de competitividade no ensino obrigatorio, mentres se laia, algo cinicamente, do grande fracaso escolar que existe. A moralina educativa fundaméntase na integración, na cooperación e na diferenza. En contraste aplícase, máis que nunca, o aprendizado a través de libros de texto eruditos, de abstraccións inintelixíbeis para a idade respectiva, co recurso memorístico irracional, adubiado todo co tótem informático. Só un apuntamento: de seren examinados os profesores, por sorpresa, do libro de texto que empregan, o resultado sería estarrecedor seguramente. Tampouco contribúe nada positivamente o que denominan avaliacións externas dos centros, concretamente as destinadas á OCDE. Non acabo de entender como se poden avaliar sistemas educativos diferentes, centros diferentes, aplicando os mesmos criterios e sacralizando resultados, sen termos en conta moitos factores que alonxan da mínima obxectividade ou utilidade as conclusións.
Chámame a atención a facilidade con que se promove a impartición de materias do bacharelato en lingua inglesa. Ponse a aparencia por enriba do acceso ao coñecemento e da integración do alumnado. Sería patético comprobar como se desenvolven clases de matemáticas ou bioloxía, por exemplo, en lingua inglesa. Pode máis a crenza mítica no valor do inglés para a promoción social que o obxectivo de favorecer o coñecemento básico. Será que nos prepara mellor para a emigración?. Nisto parece coincidir a tendencia do sistema co que algúns pais consideran a súa sagrada liberdade a decidir en materia educativa. A aplicación de modelos educativos que nos condenan como pobo a un papel secundario e dependente, conectan con esa concepción da liberdade individual e abstracta. O grave é que esa concepción da liberdade é contraria ao principio de promoción para todos, a través do ensino adaptado ás capacidades e actitudes concretas do momento, da integración e da non segregación, do valor do traballo individual e colectivo. A educación obrigatoria ten que formar persoas conscientes da súa realidade para poder seren conscientes da realidade do mundo. A liberdade da maioría consiste en que non haxa fracaso escolar, nen guerras competitivas para o triunfo de moi poucos.

Galego

Colaboracións No Responses »

Mar 282009

Fun escolarizado en Catalunya durante os últimos anos da ditadura e os primeiros da transición borbónica. Daquela era tanta a liberdade lingüística -a que provoca agora saudades de paraíso perdido á dereita española- que tanto eu como miles de nenos e nenas nados en Catalunya de orixe non catalá medramos como absolutos descoñecedores da lingua de Mercè Rododera. Todo comezou a mudar coa victoria contra prognóstico de Pujol nas primeiras eleccións ao Parlament. Apartir dese momento, o Goberno catalán, que existía precisamente en virtude da existencia de Catalunya e da lingua catalá, desenvolveu unha política lingüística felizmente distinta daquela que eu experimentara como alumno. Lembro a rabia que eu sentía ao ver en televisión os primeiros programas infantís en catalán e non entender apenas nada (en fin, isto de que non che impoñan unha lingua tenche estes pequenos problemas). Para os franquistas e os ucedeos -e para os seus saudosos de agora-, a liberdade era iso: liberdade para ser monolingüe en castelán, liberdade para ignorar o catalán. Escindíase así a sociedade en dúas metades. A emigrante, españolfalante e incompetente en lingua catalá. E a autóctona, esta si bilingüe. Unificar o país e evitar a creación de comunidades lingüísticas separadas foi a tarefa á que se entregou con entusiasmo o Govern de Pujol. Tres décadas despois, non hai nengún alumno ou alumna en Catalunya que non vaia concluír os seus estudos con plena competencia lingüística quer en castelán quer en catalán.

Aquí e agora, o PP ameaza con dividir a sociedade entre os que falamos galego e os que falan castelán. Como en Catalunya hai 30 anos, en Galiza os únicos nenos bilingües son os nenos galegofalantes. Os castelán-falantes non son bilingües, como tampouco o son as súas familias. Son unilingües en castelán. O que o PP pretende é xustamente evitar que sexan bilingües. Iso en primeira instancia. En segunda, que o galego desapareza como fenómeno social relevante. Así son as cousas.

Empezaron

Colaboracións No Responses »

Mar 272009

Dicía Manuel Rodrigues Lapa que “numa simples palavra se pode resumir todo o universo”. Empregar como lema “empezamos” envía ao receptor a mensaxe de que quen así se presenta aparece ante nós por primeira vez, que non ten traxectoria anterior. Ao tempo vén a dicir que aínda nada foi feito, que todo está pendente e que ten a capacidade de realizalo. Mais hai outro aspecto importante, a ambigüidade idiomática, de maneira que quen o emite non precisa tomar posición, será o receptor quen decida se recibe a mensaxe en galego ou en español. Palabras comúns para quedar ben con todos os posíbeis votantes. Non era pouca cousa nunha campaña que se iniciara xa en xuño de 2007, cando o partido que nos gobernará comezou repetir unha e outra vez que non estaba de acordo co Decreto do galego no ensino e que non aceptaba imposicións. Decíao o seu portavoz, Núñez Feijoo, quen, no seu día, en setembro de 2004, votara a favor do Plan Xeral de Normalización que é onde se recolle cantas materias se deben impartir en galego, exactamente as mesmas que figuran no Decreto. Si, exactamente as mesmas, porque entre o Plan Xeral apoiado polo PP e o Decreto contra o que se posicionou, non hai ningunha diferenza, para alén de cal era o partido no goberno cando un e outro se aprobaron. Xa antes da campaña o candidato empezou a dicir que derrogaría o Decreto, e despois de gañadas as eleccións, seguiu dicindo o mesmo. Así que si, empezaron, empezaron atacando a lingua, ou sexa, atacando o que somos, a nosa identidade. E para iso seguen ocultando cal é a realidade lingüística do noso país, cegos ante os datos alarmantes do Mapa Sociolingüístico que nos dá unha clara mostra da situación, porque o idioma que non goza dos mesmos dereitos e que por iso é o que está en retroceso e en perigo segue sendo o noso, o galego.

A dúbida

Colaboracións No Responses »

Mar 222009

Vendo este filme a un fícalle máis claro aínda canto se podía facer para que as persoas pensasen, cavilasen, a través do cinema, sen deixaren por iso de entretérense emocionándose. Non é frecuente esta combinatoria, especialmente no caso dos produtos USA. Tamén resulta estraño que, nos tempos actuais, se nos sitúe perante un ambiente católico confesional e, sen saír del filosófica ou ideoloxicamente, acedamos a un contraste de perspectivas morais que non só provoquen dúbida respeito de como avaliar unha relación humana, senón que sutilmente se nos indique cal é a forma máis comprensiva e piadosa de comprendela. Refírome a A dúbida (Doubt), de John Patrick Shanley, autor tamén da obra na que se fundamenta o filme, coa que gañou o premio Pulitzer e un premio Toni na súa adaptación teatral. Esta orixe literaria, transformada-sintetizada logo para os cenarios, desemboca nun filme depurado na súa estrutura, cheo de contrastes expresivos e reveladores, con diálogos precisos e substanciosos e cunha ambigüidade aparente, perante a cal os espectadores acaban por reaxir con xuízos que os retratan, sen seren quen de reaxir contra o filme. Non hai máis que ver as críticas dos usuarios en Filmaffinity, un bo botón de mostra sobre como anda a mentalidade social en materia de prexuízos morais, de intolerancia.

Como case todo o cinema USA de cualidade, A dúbida colócanos nun lugar e tempo precisos: a parroquia de San Nicolás no Bronx, en 1964, concretamente no ambiente dun colexio católico, rexido con criterios autoritarios e represivos pola súa directora, a irmá Aloysius Beauvier, interpretada por Meryl Streep. En certa maneira, un símbolo da educación fundamentada no medo ao castigo e na intolerancia que fai sospeitosa calquera posición permisiva ou comprensiva. Prefire que sexa a imaxe de Pío XII a que presida a aula, que non a de Xoán XXIII, ancorada así nun pasado ríxido sen as posibilidades abertas na Igrexa Católica. Frente a ela, o pai Flynn, interpretado por Philip Seymour Hoffman, representa unha posición máis tolerante, escéptica e próxima aos rapaciños e rapaciñas, aos que intenta comprender e amparar dentro das estritas normas do colexio. O primeiro alumno negro do colexio, Donal Millar, conta cunha atención especial do crego, que responde a unha necesidade afectiva do neno. Esta atención especial, comentada pola irmá James, interpretada por Amy Adams, unha especie de novicia imatura, inocente pero educada na sospeita, serve de pretexto á directora para comezar unha campaña contra Flynn acusándoo de abusar do alumno. Desde a súa única convición moral, recorrendo mesmo á mentira para atacar o que considera un crime ominoso, logra o seu obxectivo: o crego pide o traslado a outra parroquia. Acabamos sabendo que hai no seu pasado algún pecado, do que se tiña confesado. Nada máis. O resto é a dúbida para os espectadores.

Porén, cómpre fixarse no núcleo central do filme: a conversa entre a nai do neno e a directora, que a acompaña pola rúa até o lugar onde traballa. Fronte ás insidiosas e perturbadoras palabras da irmá Aloysius, a serenidade da nai negra traballadora só suplica que o neno non sexa expulsado do colexio, para non perder a prometedora posibilidade de ascenso social: o aceso posterior a un Instituto de cualidade; desvela que o pai do neno malla nel como castigo polo que considera desviacións antinaturais da afectividade polo crego e que o seu fillo necesita dun home, se é culto mellor, que o ampare e queira, como o padre Flynn. Velaiquí a única verdade obxectiva. Os feitos e as necesidades. A perspectiva que se nos propón, por enriba da dúbida, da sospeita. Non en balde, nun final seguramente algo artificioso, pero moi didáctico e simbólico, tamén Aloysius acabará por ser vítima da angustia da dúbida sobre a veracidade das súas acusacións. A cámara irase desprazando desde abaixo cara ao ceo para que a contemplemos abrazada, por primeira vez o contacto físico, coa irmá James, xa máis madura e sen medos, após a necesaria confesión, sentadas nun banco no patio-xardín totalmente nevado. O triunfo da piedade, o triunfo da comprensión.

Compañeiros

Colaboracións No Responses »

Mar 192009

O día 9 de marzo estiven en dous centros de secundaria falando da cuestión feminina desde unha perspectiva literaria, desmontando personaxes como o de Ofelia, e falando dos problemas de espazo e recepción das escritoras, nomeadamente do caso de Rosalía, unha adiantada ao seu tempo, tamén nesta cuestión.

Días despois algúns alumnos trasladáronme esta pregunta: “Algúns rapaces sentímonos directamente aludidos como responsables da situación discriminada da muller. Temos a impresión de que só temos un papel negativo e gustaríanos que nos explicaras que opinas ti. Esperamos a túa resposta…” Respondín todo o rápido que puiden, mais é unha cuestión que me parece axeitada e central, porque falamos do papel que todos temos, da importancia da toma de conciencia de todas e todos, porque cando falamos da cuestión da muller, estamos falando, nin máis, nin menos, que da nosa sociedade enferma e, por tanto, da urxencia da súa transformación.

Dicía Alexandra Kollontai por volta de 1909: “as mulleres proletarias… non ven os homes como inimigos e opresores, pola contra, venos como compañeiros que comparten con elas a dureza do día a día e loitan ao seu carón por un futuro mellor. Tanto a muller coma o home proletarios atópanse escravizados polas mesmas condicións sociais, oprimidos polas mesmas cadeas odiosas do capitalismo que os privan das alegrías e praceres da vida. É certo que algúns aspectos específicos do sistema contemporáneo pesan o dobre na muller…”. Isto é o que subxace na resposta que lles din inmediatamente, que nos necesitamos as unhas aos outros, e que todos somos vítimas deses sistema que ten na opresión e na invisibilización da muller un dos seus síntomas principais.

Con isto non quero deixar de lado a realidade, unha realidade terríbel da que os nosos compañeiros de viaxe deben tomar consciencia e activarse contra dela, pórse tamén na primeira liña da denuncia e do combate para erradicar esta violencia que nos está matando. Aos nosos compañeiros correspóndelles estar atentos para identificar que actos son unha cruel reprodución dos estereotipos que nos relegaron a un plano escuro e rexeitalos, dialogando con nós para a necesaria construción da sociedade que todos precisamos. Mais tamén as mulleres debemos estar atentas, ao fin e ao cabo, mulleres e homes somos vítimas dunha educación social errada, que entre todos e todas debemos transformar.

Mais contamos con eles, contamos con vós, amantes e fillos, amigos e alumnos, porque as vosas mans firmes e decididas, comprometidas nesta loita que verdadeiramente é común, serán o noso mellor apoio para continuar e avanzar.

Para que quede un pouquiño máis claro, podemos botar man da palabra literaria, especialmente do capítulo “Amor(ot)es ventureiros” de A cabeza de Medusa, de Marilar Aleixandre, un capítulo en que o amor e o entendemento aparecen como o mellor antídoto e a mellor cura para esta enfermidade social, como o mellor potenciador da valentía necesaria para enfrontar o traballo necesario.

“(Sofía) – … denunciar unha violación tería que ser tan normal como denunciar a un tipo que che atropela un pé cunha moto… mais a meirande parte non denuncia. E a miña situación é mellor que a de moitas rapazas, téñote a ti, teño o apoio de meus pais…
(Rubén) – Tesme a min, miña nena. Tes este caníbal en alma e corpo.”

Marta Dacosta, 19 de marzo de 2009.

O idioma como conciencia

Colaboracións No Responses »

Mar 152009

Ás veces cómpre revisar ou simplesmente lembrar o pasado para comprender mellor o presente. O nacionalismo galego prestoulle sempre grande importancia ao noso idioma, como un elemento substancial da nación. Entre 1916 (nacemento das Irmandades da Fala) e 1936 (alzamento militar fascista), un período significativo do proceso de conformación e actuación do movemento nacionalista galego, os dirixentes e mesmo os militantes da causa tiñan un comportamento tendente ao monolingüísmo en galego en canto artistas e escritores, ou nas súas actividades políticas. Nas súas relacións familiares e sociais eran bilingües-diglósicos, isto é, o galego segundo con quen, en que función e en qué ámbitos, por máis que o sentisen como o seu idioma proprio. Vivían nunha atmosfera social predominantemente galego-falante, nos usos orais e coloquiais, en contacto cunha masa labrega e mariñeira naturalmente monolingüe que, polas súas condicións de existencia, non se vía forzada a penas a facer uso do castelán. Os nacionalistas non vían entón un problema de supervivencia para o noso idioma. Vían un problema de legalidade, de cooficilidade: a realidade politico-administrativa debía reflectir a realidade social. Desde logo sentían a desvalorización do galego, o menosprezo e a discriminación dos seus falantes, no conxunto da desconsideración negativa da nación galega.

O autodesprezo pola lingua nacional foi inoculado por séculos de política imperialista, isto é, de subordinación a un poder alleo, coa lóxica consecuencia da anestesia da dignidade colectiva, como Castelao explicaba. Como se actuou coa toponimia e os antropónimos orixinarios evidencia a saña destrutiva, caprichosa, do colonizador que, non contento con excluír a lingua do mundo oficial, se empeñou en deformala, acastrapala. Os nomes xenuínos de lugares e os das persoas, na mellor tradición colonizadora, foron rectificados sen pedir permiso ao indíxenas. Debía ficar claro que a dependencia e a subordinación se manifestaba nunha nova maneira de designar, deforme e sen sentido. A nosa terra e a nosa xente debía ser rebautizada desde unha imposición tiránica. Tiñamos que perder a fonte orixinaria, ficar sen memoria de nós. Defendémos e logramos unha legalidade toponómica que non fixo máis que restaurar a fonte prístina do que criamos, liberándonos do hibridismo e do esperpento. Castelao debeu pensar moitas veces que era esta unha tarefa inxente, unha conquista difícil Que mal o aceitan algúns e que resistencias indignas dentro, coa axuda poderosa de fóra!

Hoxe, agora, temos unha sociedade sometida a un proceso globalizador- españolizador máis intenso. A transnacionalización económica, a dependencia informativa, a inexistencia dun marco de comunicación de nós, a desprotección institucional, en fin, a estrutura do poder, en todas as súas dimensións, provoca maior desamparo, fraxilidade e fragmentación para os usos do galego. A consecuencia é unha sociedade maioritariamente diglósica, coa subordinación-eliminación oral do galego en ascenso. Non existe a masa ampla labrega e mariñeira ambientalmente monolingüe. Existen individuos diseminados que o son tendencialmente, con conciencia. Por primeira vez na historia, sen embargo, se teñen producido procesos limitados de normalización cualitativa do galego, de oficialidade restritiva, levándoo a usos, funcións e ambientes dos que estivera excluído, comezando polas institucións políticas e polo sistema educativo.
Desta maneira, os nacionalistas vivimos entre a angustia polo proceso negativo, os retrocesos nos usos sociais, a perda de falantes, e a expansión de sectores monolingües en castelán, e o esforzo político democrático por dotar ao noso idioma e aos seus falantes reais e potenciais de dereitos que os amparen perante as administracións públicas. Especialmente coa chegada do bipartito criouse máis expectativa ( o debate sobre un novo estatuto) e houbo pequenos logros (galescolas, decreto) que deixaban albiscar avanzos nesta xeira. Desde o exterior, con toda a artillaría mediática, e no interior co colaboracionismo oportuno dos intermediarios de sempre, lanzouse unha guerra brutal para derrubar os mínimos logros e demonizar o proceso ou aspiración normalizadora do galego. A xestación madrileña desta estratexia, contando con poderosos medios, responde á crenza de que a restauración social do noso idioma inflúe na restauración da dignidade colectiva, da conciencia sobre a realidade, na conformación dun espazo de comunicación xenuíno, na visión de que existe pobo galego e que a lingua é un dos seus símbolos e instrumentos de definición política e psico-social. Hai, logo, que aniquilar o proceso de raíz. A mensaxe insistente de que a lingua galega se impón, auténtica versión invertida da realidade, callou en amplos segmentos sociais por indefensión, por fraxilidade na conciencia da realidade, e tamén pola dualidade valorativa e o desequilibrio real que existe na nosa sociedade globalmente sobre o galego e o español, a nosa forma pretensamente aconflitiva de estarmos situados entre a nosa condición nacional de galegos e a de españois. Os inimigos de que Galiza exista como pobo gañaron unha batalla, non a guerra, desde logo contando cunhas armas e un poder moi superiores aos nosos.

Non tiremos conclusións erradas. Reducir ou ser máis laxos no uso do noso idioma, concretamente na actividade política, facer deixación da súa defensa prática, da necesidade de avances na conquista de dereitos lingüísticos, non vai valer para o nacionalismo tirar réditos electorais. Moito menos sería proveitoso para a sociedade galega. Un dos elementos fundamentais caracterizadores de Galiza como nación é o idioma. Non é o idioma en si o que provoca zunía, que tamén, na axitación contra a diferencia desprezada; é a aspiración a sermos unha sociedade que se autoapreza, se responsabiliza e se autogoberna, que ten vontade propia. O idioma simboliza esta aspiración. Virarlle as costas só pode traguer maior fraxilidade, desmemoria, falla de conciencia e integracións subordinada. Temos que asumir que precisamente o papel do idioma é tan revelador que resulta indicativo de como nos situamos perante a realidade galega. É un problema de conciencia. A nosa conciencia colectiva é limitada, porque, tamén, o é a nosa conciencia histórica como actuante e determinante do noso presente e do noso futuro. Non o descubrimos agora. Todo proceso de democratización lingüística é conflitivo, como todo proceso de democratización real dunha sociedade, dun pobo, tamén o é. Sen dúbida son momentos difíciles. Cavilemos nas formas e nas maneiras de axir. Vinculemos o problema do idioma ao conxunto social, económico, cultural e mesmo psicolóxico-social. Pero non renunciemos.

Gran Eastwood

Colaboracións No Responses »

Mar 102009

Coñecen vostedes a un cineasta que aos 78 anos poda entregar no mesmo exercicio dúas obras mestras? Ese cineasta -director, actor, compositor de bandas sonoras- é Clint Eastwood. Despois da extraordinaria Changeling, asina agora Gran Torino, unha película sobre a vida, a morte e a expiación. Un filme que mostra até que punto os EUA viven unha sorte de guerra civil encuberta -todos contra todos-, unha sociedade en que os espazos públicos están practicamente desaparecidos (o Estado substituído polas mafias) e os conflitos raciais e de clase se liquidan a tiros. Un Far West desolado e posmoderno fronte ao cal o lirismo dun John Ford non tería nada que dicir, pero fronte ao cal a visión humana e escéptica de Eastwood (nada condescendente, brutal na súa verdade) si que nos axuda a entender as cousas. É un filme sobre unha persoa que exorciza os seus demos -matou soldados adolescentes na guerra de Corea- e que mellora como ser humano ao abandonar o individualismo e tomar partido polos indefensos. O heroe de Eastwood xa non é un xinete pálido que non se emociona coa xente, un xusticieiro hierático que descarga o tambor do seu colt sen mover un músculo da súa pétrea face. En Gran Torino, rosmón ao principio, tenro ao final, descobre que sen os demais non somos ninguén (como diría Woody Allen, non podo ser feliz se sei que o meu veciño de escaleira o está pasando mal). Teño 42 anos e este día, por vez primeira na miña vida, asistín ao espectáculo de ver o público aplaudir ao termo da proxección. Gran Torino remata co regalo de Eastwood cantando o tema do filme, coescrito co seu fillo Kyle e con Jamie Cullen. Unha voz escangallada mais profundamente auténtica, sen un átomo de impostura, xusto como é o filme: duro como a vida, sen nengunha concesión demagóxica, a fita perfeita para ser ignorada pola Academia.

O Walt Kowalski que incorpora Eastwood neste filme evoca poderosamente ao Atticus Finch que interpretaba o inesquecíbel Gregory Peck en To Kill a Mockingbird (estreada aquí como Matar a un Ruiseñor). Hai veces en que ou actúas ou xa non te podes volver a mirar no espello.

Incoherencia e cinismo

Colaboracións No Responses »

Mar 102009

Asistín á manifestación do 8 de marzo, coma sempre, e, unha vez máis, puiden comprobar o cinismo e a incoherencia que moitas persoas practican sen rubor.

Ao final da manifestación unhas mozas novas tiraban ao aire e, por tanto, ao chan, centos de papeliños coas súas consignas. Malia estar de acordo coa necesidade de lanzar consignas para concienciar, non comparto en absoluto métodos coma este, pois os ditos papeliños acaban quedando no chan sen que ninguén os colla ou os lea e, por tanto, non pasan de ser un acto de opulencia e contaminación: tirar o valioso papel, non reciclado, de cores con tintas contaminantes e así lixar a contorna urbana e darlle máis traballo ás sufridas asalariadas.

É o mesmo fenómeno que cando se soltan globos, parece que queda moi bonito, mais ser é unha maneira máis de botar lixo na atmosfera, que logo é transportado a lugares imprevisíbeis. Pois ben, pareceume axeitado darlles a miña opinión, porque se cadra elas non tiñan reparado no feito, e atopeime con que acabaron berrándome porque elas non falaban con persoas da organización política da que eu levaba un adhesivo no peito, e á que pertenzo, claro. Elas berráronme a min, mais se negaban a escoitarme… boa forma de dialogar, si. Así que non lle puiden dar as miñas razóns que son as seguintes.

Primeiro, paréceme unha incoherencia manifesta predicar o compromiso social da loita contra a destrución ambiental: oporse a portos deportivos ou instalacións acuícolas e logo botar papeliños polo aire, coma quen que iso nin emporca, nin contamina. Pois si emporca e contamina e ademais non ten efectividade ningunha. Por tanto, se noutro momento nos declaramos ecoloxistas, sexámolo a todos os efectos.

Segundo, o que me faltaba por oír nun acto do día da muller é que non fala comigo, e está falando, mellor dito berrándome, porque me identifico cunha organización política. Eu non sei se esta mociña se dá conta do que di, porque por un lado estame negando o meu dereito a identificarme politicamente, ou sexa, a pensar politicamente e expresalo, máis claramente, case está cuestionando o meu dereito a militar politicamente e facelo onde a miña liberdade mo pida e, por outro, está esquecendo que esa é, precisamente, unha das maiores reivindicacións das mulleres. Levamos anos e anos reivindicando o noso dereito a estar en todos os espazos, o laboral, o social e, por supostísimo, o político. Sobre todo no político, actuando e construíndo para acceder e estar no poder. Ese é un obxectivo fundamental, empoderarse, e para iso, hai que organizarse politicamente, formar parte das organizacións políticas e situalas no feminismo e nas súas reivindicacións.

Ou sexa que esta moza, desde o meu punto de vista, claro, está completamente errada ou practica o máis descarado cinismo, o cinismo dos e das que se declaran apartidarias e rexeitan ás que nos identificamos politicamente, cando lles convén. Son as que, os que, aceptan o apoio, o financiamento, a cobertura e o traballo desas organizacións políticas, mais logo dinlle que non poden pór a súa pancarta en determinado lugar.

O cinismo das que, dos que, queren que te deixes a pel nas loitas necesarias, que deas a cara cando veñen os golpes máis duros, mais logo pídenche sen se pór rubios que non esteas ao seu lado porque todo o mundo sabe en que partido militas, que pases a un segundo plano para non saír na foto, e iso que estás afectada por ese problema concreto, tanto ou máis ca eles, ou elas, que o que queren é ter unha plataformiña para se colocar no escaparate da poxa política.

En fin, cinismo e incoherencia, algo que, os aspirantes a estar sempre en contra, practican diariamente.

Marta Dacosta, 8 de marzo de 2009.

Autocrítica e lealdade

Colaboracións No Responses »

Mar 082009

Para o nacionalismo galego os resultados das recén celebradas eleccións autonómicas foron negativos. Ao revés do que se dicía, a maior participación (a máis grande en todos os procesos desta caste) posibilitou un cambio a favor do Partido Popular. Había varios factores potenciais para provocar unha onda de fondo social para o cambio de Goberno na Galiza. Perante a crise económica existe unha tendencia a crer que o PP pode actuar mellor. A fórmula dun Goberno bipartito BNG-PSOE non parecía tampouco a máis adecuada para enfrontala e mesmo se considerou inapropiada en si, preferíndose unha maioría monocor. Esta foi a visión hexemónica socialmente. Os electores do PP, unha parte importante dos do PSOE e os desafectos ao BNG promoveron esta onda de cambio.

Naturalmente non abonda co contexto potencial. A forma como se percibiu a actuación do bipartito resultou decisiva. Limitareime ao BNG, sen dúbida o único que tivo intención de realizar políticas diferentes ás do pasado. Non se pode negar que iniciou a aplicación de importantes medidas de carácter estratéxico (Banco de terras, Lei de Montes, Seaga, reorientación da política enerxética…). Os efectos só se podían visualizar a medio ou longo prazo. Tamén comezou a sentar as bases dun sistema de benestar (Consorcio), contando co uso da lingua nacional (Galescolas). A hostilidade manifesta dos medios de comunicación hexemónicos de dentro e fóra de Galiza foi visceral, dentro da súa liña manipuladora sobre os "excesos identitarios" e a suposta imposición do galego. Non faltou tampouco o colaboracionismo do sindicalismo estatal no balbordo. Sen dúbida houbo intención, manifestada en normativa, de mellorar a calidade das vivendas e de potenciar a de iniciativa pública, contestada polo sector da construción. Son un pequeno botón de mostra. En definitiva, houbo moitas medidas positivas, que debemos defender, pero de incidencia social escasa durante a lexislatura. Sen embargo, unha cuestión tan importante como a aplicación da Lei da Dependencia, fundamentalmente por falla de medios atribuíbel ao Goberno do Estado, deixou que desexar, contrastando a propaganda oficial do inicio coa súa aplicación en relación coas expectativas creadas… O BNG, empeñado en executar alternativas de calado, recibiu ataques nos que se mesturaban dúas acusacións: a práctica clientelar e a orientación ideolóxica nacionalista. A acción do BNG no Goberno tiña unha incidencia contraditoria: o moito que se fixo de positivo era aínda de incidencia social limitada, e mesmo resultaba conflitivo. O negativo agrandouse mediaticamente de forma intensiva e manipuladora ou con destino a sectores especialmente sensíbeis. Desde logo, tampouco o noso socio de goberno, que controlaba o aparato xurídico-administrativo e contábel, favoreceu a axilidade da nosa acción nen as nosas iniciativas.

O Goberno (BNG) gozou dunha autonomía sen límite respeito do BNG organización. Paseniña e tardiamente foi habendo maior ósmose para rectificar erros, tanto no que afectaba á base social nacionalista organizada como en relación con temas de grande importancia. Debo recoñecer que a nosa actuación foi errática e absurda en relación coa RTVG. É claro que mesmo os informativos eran dun total sectarismo pro-PSOE e a programación non estaba á altura dos cambios mínimos que se esperaban. Non se elaborou sequera a lei para o Parlamento elixir o seu director, malia figurar no pacto de goberno. En relación cos medios privados seguiuse unha política incoherente, sen calibrar que tipo de empresas ideolóxicas estaban detrás.

Resulta inquietante o papel desempeñado dentro do país por La Voz de Galicia. Foi o xornal que máis diñeiro público recibiu do Goberno galego e da RTVG por programas externalizados. O seu anti-nacionalismo, xa tradicional, foi increscendo sen límite e reparo de ningún tipo. Participou activamente no deseño para levar o PP ao goberno. Promoveu aquí as campañas anti-nacionalistas, de xestación inicial madrileña, como a referida á imposición do galego. A teimosía obsesiva contra o Plano Eólico evidenciou o seu servizo a intereses materiais concretos. A perda dun deputado por A Coruña é inexplicábel sen a incidencia negativa do xornal coruñés: o 77% dos votos perdidos polo BNG está nesta circunscrición electoral.

Cecais cómpre cavilar no rubicón moral que se atravesou nestas eleccións. Os dirixentes do PP deben calibrar cal pode ser o resultado se todos nos adicamos a enlamar as campañas con mentiras, medias verdades ou mesmo verdades enteiras sobre a vida persoal e íntima dos candidatos e candidatas.

Os resultados foron así por esta interacción de factores. Certamente existía unha imaxe do BNG distorsionada que afectou aos sectores desafectos ou descontentos coa nosa política no goberno. Foi quen retirou o apoio. Sen afán de auto-xustificar nada, sería tamén necio non ver que o debate ideolóxico produciu unha españolización política, ideolóxica e cultural (incluída a lingua), que ten especial incidencia nas cidades. Como parece evidente, dentro da onda xeralizada na Europa, que esta crise está a provocar máis confusión e individualismo en amplas campas sociais. A reacción perante estes resultados ten que ser crítica pero serea e activa, quer no plano político, quer no plano organizativo. A nova situación vainos posibilitar eliminar distorsións do noso perfil político. Realizaremos unha oposición útil ao servizo dos intereses do pobo galego. Non son momentos para o desánimo.

Benvida sexa a crítica, a auto-crítica, os cambios necesarios no BNG. Porén non resulta pedagóxico nen construtivo nen leal que desacrediten o BNG aqueles que, ocupando postos de responsabilidade na organización, e mesmo nas institucións, nunca abriron a boca nos organismos para facer valoracións concretas da actuación no goberno galego. Mesmo practicaron o absentismo máis irresponsábel e anti-democrático. Como resulta tamén chamativo que algúns comentaristas, incluso de profesión académica, antes aduladores, resulten agora os primeiros en desacreditar o bipartito. O rigor intelectual e moral esixe certa coherencia.

O nacionalismo é unha necesidade para Galiza. Non é indiferente a forma de encarar procesos difíceis e mesmo críticos. Non somos unha fanquicia dunha grande empresa exterior. Colectivamente enfrontaremos a situación. O BNG segue a ser o principal instrumento de defensa do pobo galego. O labor do BNG na Xunta, malia as deficiencias e eivas, ten significado acertos, dos que non imos renegar. Estase xa a comprobar como o PP está disposto a destruír ou cambiar a orientación do que o BNG ergueu. Hai mellor proba de que algún cambio houbo?

Amor profundo

Colaboracións No Responses »

Mar 072009

As promesas do PPdG durante a campaña electoral e as actuacións levadas a cabo durante a precampaña fan que, novamente, o tema da lingua se sitúe en primeira liña de fogo, nunha batalla sen fin e nun momento en que todos os indicadores de uso e todas as comprobacións sobre o cumprimento da lexislación en materia lingüística coinciden en salientar a marxinalidade que o galego ocupa no sistema educativo. Por iso non resulta estraña a persistencia que o candidato a Presidente da Xunta de Galiza mostra ao anunciar que a primeira medida a tomar polo seu Goberno será a derrogación do Decreto 124/07 de uso e promoción da lingua galega no ensino, só para contentar unha mínima parte da poboación que vive instalada na fábula dunha hipotética imposición lingüística e do perigo en que estaría o español, recollendo así os presupostos ideolóxicos dun grupúsculo que se fai ver por contar cunha

Normal
0

false
false
false

GL
X-NONE
X-NONE

/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:”Táboa normal”;
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:””;
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin-top:0cm;
mso-para-margin-right:0cm;
mso-para-margin-bottom:10.0pt;
mso-para-margin-left:0cm;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:”Calibri”,”sans-serif”;
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;}

Voz moi poderosa. Mais todos e todas sabemos que, mesmo aquel alumnado que recibe maioritariamente a docencia en galego, unha minoría insignificante, remata os estudos con máis competencia en español do que en galego e que a escola continúa a ser o espazo de desgaleguización que sempre foi, tal e como o proban as estatísticas que constatan como é maior o número de alumnado que entra no sistema falando en galego que o que sae falando na nosa lingua.

Resulta preocupante que o futuro Presidente de Galiza pretenda borrar un dos sinais de identidade máis visíbel que temos e un dos elementos de unión do galeguismo desde o século XIX. O noso idioma, sinal fundamental de identidade, é usado cada vez menos. Isto resulta indiscutíbel. Daí que só desde posicións que perseguen a súa desaparición se poda entender que a única lexislación existente que vela pola súa normalización se abandone á lei do máis forte, á lei da libre competencia, sobre todo se temos en conta que esta lexislación non aspira a que a nosa lingua pase do 50% das materias.
O Parlamento galego aprobou por unanimidade, tendo como agora o PP maioría absoluta, co voto favorábel de Núñez Feijoo como parlamentario e vicepresidente da Xunta nese momento, o Plano de Normalización Lingüística que recolle nas medidas 2.1.26 á 2.1.30 que “como mínimo, o alumnado reciba o 50% da súa docencia en galego” Por iso, só desde unha perspectiva de pouco respecto pola nosa lingua e claramente antigalega, por máis que o señor Feijoo manifeste que “ama profundamente” o galego se pode ver como un demérito a presenza da nosa lingua no sistema educativo, a non ser que se pretenda a súa desaparición. Parece obvio que á lingua galega, á cultura galega en xeral, non lle convén un amante como o Sr. Núñez Feijoo

Older Entries