"Nosa señora da Barca
ten o tellado de pedra;
ben o pudera ter de ouro
miña Virxe si quixera."
I
¡Canta xente…, canta xente
por campiñas e por veigas!
¡Canta polo mar abaixo
vén camiño da ribeira!
¡Que lanchas tan ben portadas
con aparellos de festa!
¡Que botes tan feituquiños
con tan feituquiñas velas!
Todos cargadiños veñen
de xentiña forasteira
e de rapazas bonitas
cura de tódalas penas.
¡Cantos dengues encarnados!
¡Cantas sintas amarelas!
¡Cantas cofias pranchadiñas
dende lonxe relumbrean
cal si fosen neve pura,
cal froles da primaveira!
¡Canta maxesa nos homes!
¡Canta brancura nas nenas!
I eles semellan gallardos
pinos que os montes ourean,
i elas cogolliños novos
co orballo da mañán fresca.
As de Muros, tan finiñas
que un coidara que se creban,
c’aquelas caras de virxe,
c’aqueles ollos de almendra,
c’aqueles cabelos longos
xuntados en longas trenzas,
c’aqueles cores rousados
cal si a aurora llos puñera,
pois así son de soaves
como aurora que comenza;
descendentes das airosas
fillas da pagana Grecia,
elas de negro se visten,
delgadiñas e lixeiras,
refaixo e mantelo negro,
zapato e media de seda,
negra chaqueta de raso,
mantilla da mesma peza,
con terciopelo adornado
canto enriba de si levan;
fillas de reinas parecen,
griegas estatuas semellan
si a un raio de sol poniente
repousadas se contempran;
ricos panos de Manila,
brancos e cor de sireixa,
crúzanse sobre o seu seio
con pudorosa modestia,
e por antre eles relosen
como brillantes estrelas,
aderesos e collares
de diamentes e de pelras,
pendentes de filigrana
e pechuguiñas de cera.
As de Camariñas visten
cal rapaciñas gaiteiras,
saias de vivos colores
polo pescozo da perna
lucindo o negro zapato
enriba de branca media;
chambras feitas de mil raias
azuladas e vermellas,
con guarniciós que lles caen
sobre a rumbosa cadeira.
Para tocar o pandeiro
non hai coma tales nenas,
que son as camariñanas
feitas de sal e canela.
As de Cé, ¡Virxe do Carme!,
¡que cariñas tan ben feitas!
Cando están coloradiñas
no ruxe-ruxe da festa,
cada mirar dos seus ollos
fire como cen saetas.
Nin hai mans tan ben cortadas,
tan branquiñas e pequenas
como as que amostran finxindo
que non queren que llas vexan.
Son as de Laxe unhas mozas…
¡Vaia unhas mozas aquelas!
Sólo con velas de lonxe
quítaselles a monteira,
porque son vivas de xenio,
anque son rapazas netas.
Bailadoras… n’hai ningunhas
que con elas se entrometan,
pois por bailar bailarían
no cribo dunha peneira;
mais, en tocando a que recen,
en rezar son as pirmeiras…
Dan ó mundo o que é do mundo,
dan á igrexa o que é da igrexa.
As de Noia ben se axuntan
cas graciosas rianxeiras,
polos redondos peíños,
polas cabeleiras crechas,
polos morenos lunares
e polas agudas lenguas,
que abofé que en todo pican
como si fosen pementa.
Veñen dempois, recatadas
anque un pouquiño soberbias
por aquelo que elas saben
de antigüedade e nobresa
(pois por acó todos somos
tal como Dios nos fixera),
as meniñas ben compostas
dunha vila quisquilleira,
que por onde van parece
que van dicindo "¡Canela!
¿Prantamos ou non prantamos
a cantas hai nesta terra?"
Mais si prantan ou non prantan
non son eu quen o dixera,
que fora pouca cordura,
que fora farta llanesa.
Baste desir que, xuntiñas
todas na porta da igrexa,
máis bonitas parecían
que un ramiño de asucenas,
máis frescas que unha leituga,
máis sabrosiñas que fresas.
Xa que fosen de Rianxo,
que fosen de Redondela,
de Camariñas ou Laxe,
de Laxe ou de Pontareas,
todas era tan bonitas
todas tan bonitas eran
que o de máis duras entrañas
dera as entrañas por elas…
Por eso se derretían,
cal si foran de manteiga,
diante delas os rapaces,
os rapaciños da festa,
os mariñeiros do mare
que donde á Virxen viñeran
porque a Virxen os salvara
de naufragar na tormenta.
Mais si salvaron no mare
non se salvarán na terra,
mariñeiros, mariñeiros,
que aquí tamén hai tormentas
que afogan corasonciños
sin que lle vallan ofertas,
que oie a Virxe ós que se afogan
do mar antre as ondas feras,
mais non oie ós namorados
que de afogarse se alegran.
II
Ramo de froles parece
Muxía das altas penas
con tanta rosa espallada
naquela branca ribeira,
con tanto caraveliño
que relose antre as arcas,
con tanta xente que corre,
que corre e se sarandea
ó son das gaitas que tocan
e da bombas que rebentan,
uns que venden limoada,
outros augua que refresca,
aqueles dulce resolio
con rosquilliñas de almendra;
os de máis alá sandías
con sabrosas sirigüelas,
mentras tanto que algún cego
ó son de alegre pandeira,
toca un carto de guitarra
para que bailen as nenas.
¡Bendita a Virxe da Barca!
¡Bendita por sempre sea
miña Virxen milagrosa
en quen tantos se recrean!
Todos van por visitala,
todos alí van por vela
na súa barca dourada,
na súa barca pequena,
donde están dous anxeliños,
dous anxeliños que reman.
Alí chegou milagrosa
nunha embarcasón de pedra.
Alí, porque Dios o quixo,
sempre adoradores teña.
A pedra, bala que bala,
sírvelle de centinela
e mentras dormen os homes
elas adorasón lle presta
con aquel son campanudo
que escoitar lonxe se deixa
e a quen o mar con bramidos
humildosos lle contesta.
Cando as campanas repican
e a música retumbea,
cal nun ceo, polas naves
da recollidiña igrexa;
cando os foguetes estalan
nos aires, e voces frescas
polo espaso cas gaitiñas
e cos tambores se mescran,
estonces a pedra bala
tan alegre e tan contenta
que anque un cento de persoas
brinca e salta enriba dela,
coma si fose mociña,
máis que unha pruma lixeira,
alegre como unhas pascuas
salta e rebrinca con elas.
Choven estonces presentes,
choven estonces ofertas
que ll
e traen os romeiros
en feitiñas carabelas
diante da Virxen bendita,
ós pés da sagrada Reina,
e por eso alí lle cantan
cando se despiden dela:
"Nosa Señora da Barca
ten o tellado de pedra;
ben o pudera ter de ouro
miña Virxe si quixera."